Η αξία της ασήμαντης στιγμής
Στην εποχή που ζούμε , τα πράγματα κινούνται γρήγορα , πολύ γρήγορα , ίσως ακόμα πιο γρήγορα και από το σωματίδιο του Higgins. Το παλιό αστείο με τον ψεύτη που μέχρι να φτάσει στην άλλη άκρη του χωριού , το ψέμα του έχει εξαπλωθεί σε τέτοιο βαθμό που και ο ίδιος να αρχίσει να το πιστεύει , μοιάζει πιο επίκαιρο από ποτέ , εκείνο που για χθες ήταν ένας ολόκληρος κόσμος , σήμερα δεν είναι πάρα ένα χωριό.
Ζούμε την παγκοσμιοποίηση της εικόνας ,χωρίς να προλαβαίνουμε καν να το συνειδητοποιήσουμε , δεν είναι μόνο η ευκολία στην χρήση της ψηφιακής εικόνας που τα κάνει όλα να κινούνται ταχύτατα , είναι κυρίως το ότι οι νέες τεχνολογίες και εφαρμογές , θέτουν νέα πλαίσια ανάγνωσης της εικόνας , νοηματοδοτώντας τις «άγονες» στιγμές τις καθημερινότητας με τρόπο τέτοιο που να τις κάνει να αποκτούν σημασία και ένα ανώτερο νόημα όμοιο με αυτό μια ιστορικής στιγμής .
Το instagram είναι μια εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα η οποία δημιουργήθηκε τον Οκτώβριο του 2010 και μέχρι σήμερα έχει πάνω από 150 εκατομμύρια χρήστες σε όλο τον κόσμο και αποτελεί την πλέον δημοφιλέστερη φωτογραφική εφαρμογή για smartphones . Η εφαρμογή αυτή , με τα μόλις τρία χρόνια ζωής ,μπορεί να φαντάζει τρομακτικά μικρή ηλικιακά σε σχέση με τον αριθμό των εγγεγραμμένων χρηστών , όμως τα πράγματα δεν είναι τόσο επιφανειακά και άγουρα όσο δείχνουν εκ πρώτης όψεως .
Το instagram αντικατοπτρίζει την ιδία φωτογραφική ανάγκη του ανθρώπου για στιγμιότυπο , που πριν κάποιες δεκαετίες εκφραζόταν με το Kodak instamatic και τις μηχανές Polaroid , ουσιαστικά είναι η εξέλιξή τους , η σημερινή εκδοχή τις στιγμής , ντυμένη με τα ρούχα του παρελθόντος . Το instagram έχει υιοθετήσει απ’ τις μηχανές αυτές το τετράγωνο κάδρο ενώ παράλληλα αντιγράφει με φίλτρα το χρωματικό αποτέλεσμα που έδιναν τα φιλμ των μηχανών αυτών καθώς επίσης και το όποιο βινετάρισμα δημιουργούσε ο φακός τους . Το γενεαλογικό δέντρο του instagram όμως δεν σταματά εδώ , αν θέλαμε να το ψάξουμε τις ρίζες του σε βάθος , θα βλέπαμε ότι ο δρόμος τις αναζήτησης μπορεί να μας οδηγήσει ακόμα και μέχρι τον πικτοριαλισμό του 19ου αιώνα , του οποίου αν εξαιρέσουμε την -με χαρακτηριστικό τρόπο- επέμβαση του φωτογράφου στο τελικό αποτέλεσμα, έτσι ώστε να προσεγγίζει καλλιτεχνικά την ζωγραφική , κατά τα άλλα , τα κοινά τους στοιχεία είναι ουκ ολίγα , και παρόλο που η μία φωτογραφική τεχνολογία απέχει παρασάγγας απ’ την άλλη , η ανάγκη του ανθρώπου να απαθανατίσει το φευγαλέο παραμένει στην ουσία της ακριβώς ιδία όπως και τότε .
Η νέα τεχνολογία τον κινητών τηλεφώνων , των επονομαζόμενων “smartphones” , έχει μπει για τα καλά στην ζωή μας , το λειτουργικό τους είναι ένα σύστημα το οποίο μπορεί να «τρέξει» εφαρμογές σχεδόν όπως και ένας φορητός υπολογιστής , είναι ισχυρά , όμορφα ,εύκολα στην χρήση και στην μεταφορά , και πάνω απ’ όλα ένας τρόπος να έρθουμε κοντά με άλλους ανθρώπους , να επικοινωνήσουμε μαζί τους. Τα «έξυπνα» κινητά , ονομάζονται έτσι γιατί μας προσφέρουν πάνω από έναν τρόπους επικοινωνίας , στην πραγματικότητα μας δίνουν χιλιάδες τρόπους επικοινωνίας .Οι εφαρμογές τους, σε συνδυασμό με την συνδεσιμότητα του ιντερνέτ μας κάνουν κατά μίαν έννοια θεούς , μπορούμε να βρισκόμαστε παντού και πάντα , και ότι λέμε και κάνουμε , να φτάνει ταυτόχρονα σε χιλιάδες η και εκατομμύρια υπολογιστές και κινητά σε ολόκληρο τον κόσμο , αρά και στον ανάλογο αριθμό από παραλήπτες. Τι θα ήταν όμως ένα τέτοιο σύστημα επικοινωνίας αν δεν υπήρχε η φωτογραφία; Σίγουρα δεν θα ήταν τίποτα παραπάνω από ένα πύργο τις Βαβέλ , ο οποίος θα περιόριζε το ύψος του έως εκεί που έφταναν οι... την ιδία γλώσσα ομιλούντες. Το παλιό ρητό που λέει ότι μια φωτογραφία αξίζει όσο χίλιες λέξεις μπορεί να σημαίνει ότι κοιτώντας μια εικόνα μπορούμε να συζητούμε για ώρες , αλλά δεν είναι μόνο αυτό ,κατά την άποψη μου εκφράζει την ιδέα της γρήγορης γνώσης , ότι δηλαδή βλέποντας μια εικόνα , όλα τα δεδομένα τις εικόνας αυτής καθώς την κοιτάζουμε , με ένα μαγικό τρόπο , περνούν στο μυαλό μας , χωρίς να μεσολαβεί σαν τοίχος μπροστά μας , κανένας γλωσσικός περιορισμός . Αυτός είναι ίσως και ο σημαντικότερος λόγος για τον οποίο σήμερα , ολάκερο το οικοδόμημα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης περιστρέφεται γύρω απ’ τον άξονα τις φωτογραφίας , και αυτός φυσικά είναι ο λόγος που το Facebook , στις 25 Οκτωβρίου του 2012 , αγόρασε το Instagram για το αστρονομικό ποσό των 715 εκατομμυρίων δολαρίων , και κανείς δεν αμφιβάλει , πως αν προσπαθούσε να το αγοράσει σήμερα , σίγουρα θα πλήρωνε πολύ περισσότερα χρήματα , και αυτό γιατί από το 2012 , μέχρι τον Οκτώβριο του 2013 το instagram είχε μεγαλώσει , κατά μερικά εκατομμύρια χρηστών. Το ζητούμενο λοιπόν είναι σε πόσους δέκτες φτάνει εκείνο που με εικόνες θέλουμε να εκφράσουμε , είτε αυτό είναι μια φωτογραφία που μας δείχνει σε ένα χαζό και βαρετό πάρτι , η ακόμα και ένα γεγονός οικουμενικού χαρακτήρα το οποίο αφορά τους πάντες. Τα μεγάλα ειδησεογραφικά πρακτορεία δεν θα μπορούσαν ποτέ να αψηφήσουν μια τέτοια δυνατότητα , όσο περισσότεροι οι χρήστες , τόσο μεγαλύτερο το μοίρασμα τις είδησης στον κόσμο .
Αυτή την στιγμή στο instagram θα δούμε τους σημαντικότερους φωτογράφους ντοκουμέντου να ανεβάζουν στο ιντερνέτ φωτογραφίες από τα κινητά τους (και όχι από την φωτογραφική τους μηχανή ) την στιγμή ακριβώς που η φωτογραφία έχει τραβηχτεί , την ίδια αυτή στιγμή , ο δέκτης της φωτογραφίας , ο απλός ερασιτέχνης φωτογράφος που έχει γραφτεί σαν follower στον ντοκουμενταρίστα φωτογράφο , μπορεί να κάνει τα σχόλια του επάνω στην εικόνα που μόλις ανέβηκε , να κάνει like , καθώς επίσης και να συζητήσει με φωτογράφο αλλά και με άλλους που βλέπουν και σχολιάζουν την φωτογραφία αυτή . Το σημαντικότερο όμως είναι οι αίσθηση που σου δίνει η ταχύτητα που η εικόνα μεταδίδεται , η ελάχιστη απόσταση χρονικά απ’ την στιγμή που τραβήχτηκε , μέχρι και την στιγμή που την βλέπουμε στο κινητό , μας κάνει να νιώθουμε ότι είμαστε και εμείς εκεί , ότι κατά μία έννοια συμμετέχουμε ενεργά σε αυτό που συμβαίνει την στιγμή που συμβαίνει. Κατά την άποψη μου , αυτό είναι κάτι εντελώς νέο στον χώρο τις πληροφόρησης , κάτι που η τηλεόραση δεν θα μπορούσε πριν 20 χρόνια να το προβλέψει , και που οι πικτοριαλιστές φωτογράφοι ούτε που θα μπορούσαν να το ονειρευτούν. Η φωτογραφία στο κινητό τηλέφωνο είναι κάτι που αναμφισβήτητα έχει αλλάξει τα δεδομένα και τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο. Δεν είναι μόνο το ότι έχει εισαγάγει νέους τρόπους αλληλεπίδρασης πομπού και δέκτη της πληροφορίας , ούτε και το ότι μας έχει θέσει νέα πλαίσια ως αναφορά την φωτογραφική σχέση με την οποία αντιλαμβάνεται ο καθένας την καθημερινότητα του , εκείνο που κάνει το instagram και την φωτογραφική εμπειρία του κινητού τόσο ξεχωριστή , είναι πως με κάποιον τρόπο , όλη αυτή η διαδικασία , γέννησε πρωτόγνωρα συναισθήματα στην ανθρώπινη ψυχή , και ειλικρινά θα ήθελα πολύ να σας εξηγήσω τον λόγο για τον οποίο όταν κρατάω ένα κινητό σε ρυθμίσεις για instagram , οι εικόνες έρχονται ασταμάτητα η μία μετά την άλλη , και ακόμα γιατί κάθε τι ασήμαντο αποκτά ένα ξεχωριστό και ιδιαίτερο νόημα μέσα απ’ τα φίλτρα τις εφαρμογής αυτής , και γιατί εγώ δεν βλέπω την ώρα (τα δευτερόλεπτα ) να την μοιραστώ με άλλους . αλλά δεν θα το κάνω , δεν θα εξηγήσω τον λόγο γιατί απλούστατα δεν τον γνωρίζω . ίσως τελικά , το ότι δεν γνωρίζω τον λόγο , να είναι αυτό που με ωθεί να φωτογραφίζω με τέτοια «μανία» … φωτογραφίζω εξερευνώντας την χαρά και την αξία τις ασήμαντης στιγμής.
κείμενο και εικόνες: © Σκουλούδης Γιώργος
Το κείμενο αυτό γράφτηκε απο το σπουδαστή Σκουλούδη Γιώργο, στο πλαίσιο του μαθήματος Δοκίμιο ΙΙΙ του τμήματος Φωτογραφίας του Τ.Ε.Ι. Αθηνών και αναδημοσιεύεται χωρίς καμία τροποποίηση.
Οι φωτογραφίες είναι απο το λογαριασμό του στο instagram όπου δημοσιεύει με το όνομα skoulgeorge.
© periopton
