4' διάβασμα
-"Ο κύριος Παναγιώτης μένει από πάνω, αλλά δεν πολυβγαίνει έξω τώρα τελευταία".
Αυτά ήταν τα λόγια της ιδιοκτήτριας του ζαχαροπλαστείου 'Μελίκρατον' στην Ερμούπολη, όταν την ρώτησα για τον τοπικό φωτογράφο Π. Παναγιωτόπουλο. Βλέπετε το 'Μελίκρατον', όπου οι καθημερινές των γλυκισμάτων του προκλήσεις δεν αφήνουν περιθώρια διαιτητικής μετάνοιας, στεγάζεται στον χώρο που υπήρξε το φωτογραφείο του. Σήμερα τίποτα δεν θυμίζει αυτό που υπήρξε. Μόνον η μεγάλου φορμά ξύλινη μηχανή, η οποία μεταφερμένη από το "άδυτο" του στούντιο σε εμφανές σημείο στο μπροστινό μέρος του καταστήματος, λειτουργεί σαν ένα είδος τοπόσημου.
Ταυτόχρονα ο άγρυπνος φακός της - ένας 240mm Braunschweig Heliar - καταγράφει αμέτρητες πράξεις κοινωνικών δραστηριοτήτων, προβάλλοντας στο θαμπόγυαλο αποσπάσματα των διαφορετικών εκδοχών τους, αυτή πολύ σύντομη, εκείνη πολύ μεγάλη, μία άλλη με ένα ασθενικό χρώμα που ποτέ δεν έχουμε δει πριν.
Άφυλες μορφές που διασχίζουν τη γυάλινη επιφάνεια ξανά και ξανά και όπως μία λέξη που επαναλαμβάνεται πολλές φορές, έτσι και αυτές αρχίζουν να χάνουν την αναφορά τους. Οποιαδήποτε αναγνωρίσιμη μετάλλαξη, εξαφανίζεται. Έτσι αυτές οι εικόνες μπορούν να απεικονίζουν οτιδήποτε, αλλά το θέμα είναι ο χρόνος, αυτή η αφηρημένη ανεικονική μεταβλητή. Βλέπετε η φωτογραφική μηχανή, η φωτογραφία, οι διάφορες συσκευές φωτογράφισης κλπ. καταστρέφουν τον χρόνο ή τουλάχιστον την εμπειρία της συνέχειάς του. Παράλληλα, η συντέλεση που εμφανίζεται επάνω σε μια προετοιμασμένη επιφάνεια, εξαρτά την ποιότητά της από τον εκάστοτε φακό. Από τους πρώιμους φακούς έλειπε η ακρίβεια, η σαφήνεια. Κατασκευασμένοι από χαλκό αποκάλυπταν στον θεατή ένα θολό είδωλο δια μέσου των στιλβωμένων γυάλινων επιφάνειών τους. Οι σύγχρονοι ευκρινείς και οξύτατοι φακοί, που μας επιτρέπουν να κοιτάξουμε βαθιά μέσα στις ατέλειες που δύσκολα είναι ορατές από άλλους, περιπλέκουν περισσότερο από ό,τι αποσαφηνίζουν, διατηρώντας παρά ταύτα το σημαντικό.
Αυτό υποστηρίζει και ο Βιλέμ Φλούσερ στο βιβλίο του* για τη φιλοσοφία της φωτογραφίας γράφοντας:
"Οι εικόνες είναι σημαντικές επιφάνειες. Οι εικόνες σηματοδοτούν - κυρίως - κάτι «εκεί έξω» στο χώρο και το χρόνο που γίνονται κατανοητά σε μας ως αφαιρέσεις (όπως οι μειώσεις των τεσσάρων διαστάσεων του χώρου και του χρόνου στις δύο διαστάσεις της επιφάνειας). Αυτή η ειδική ικανότητα να απομονώνονται επιφάνειες έξω από το χώρο και το χρόνο και να προβάλλονται πίσω στο χώρο και το χρόνο είναι αυτό που είναι γνωστό ως «φαντασία». Είναι η προϋπόθεση για την παραγωγή και την αποκωδικοποίηση των εικόνων. Με άλλα λόγια: η ικανότητα να κωδικοποιούνται φαινόμενα σε σύμβολα δύο διαστάσεων και να ερμηνεύονται αυτά τα σύμβολα. Η σημασία των εικόνων είναι στην επιφάνεια. Κάποιος μπορεί να τις προσλάβει με μια μόνο ματιά όμως αυτό παραμένει επιφανειακό. Αν κάποιος επιθυμεί να εμβαθύνει τη σημασία, δηλαδή να ανακατασκευάσει τις αφηρημένες διαστάσεις, πρέπει να επιτρέψει στο βλέμμα να περιπλανηθεί πάνω από την επιφάνεια διαισθανόμενος σταδιακά τον τρόπο".
Την έβλεπα να στέκει εκεί, μεταξύ ζωηρού πηγαινέλα, αρώματα εσπρέσσο και κολασμένες τάρτες λεμονιού, αναμένοντας και προβάλλοντας διαρκώς χρονικά θραύσματα. Δυστυχώς όμως, ο κύριος Παναγιώτης δεν πολυβγαίνει έξω τώρα τελευταία. (Κάππα Λάμδα)
*Vilém Flusser, Towards a Philosophy of Photography
(μτφρ. αποσπάσματος: Κ. Λ.)
κείμενο-φωτογραφίες-επιμέλεια: Κάππα Λάμδα
© periopton
Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ΄οιονδήποτε τρόπο χρήση/αναπαραγωγή/ιδιοποίηση
του παρόντος άρθρου (ολόκληρου ή αποσπασμάτων)
των εικόνων συμπεριλαμβανομένων
