5.9' διάβασμα
Αποσπάσματα από κείμενα του Ζακ Ντεριντά τα οποία γράφτηκαν για να συνοδεύσουν μια σειρά από φωτογραφίες της Αθήνας και των μνημείων της, υλοποιημένες από τον φωτογράφο Ζαν-Φρανσουά Μπονόμ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Ντεριντά επισκέφθηκε την Ελλάδα σε μεγάλη ηλικία και όπως πιθανολογεί η Κατρίν Μαλαμπού: "Το 'ελληνικό θαύμα' του Ντεριντά οφείλεται ίσως στον τρόπο με τον οποίο ένας μηχανισμός καθυστέρησης, παρόμοιος με την χρονική υστέρηση του κλείστρου μιας φωτογραφικής μηχανής, του αποκάλυψε την Αθήνα, τη Μύκονο, την Έφεσο, ή τον ήλιο της Πάτμου, αλλά όταν έχει επιτελεσθεί το συμβάν".
 |
| © Jean-François Bonhomme |
 |
| © Jean-François Bonhomme |
"Ταξίδευα στην Ελλάδα με αυτές τις φωτογραφίες, τις κρατούσα μαζί μου από τότε που μου τις είχε δώσει ο Ζαν-Φρανσουά Μπονόμ. Είχα ήδη αναλάβει το ρίσκο, υποσχόμενος να υποστηρίξω με κάθε τρόπο τη δημοσίευσή τους, και άρχισα να τις προσεγγίζω, με την οικειότητα του αγνοούντος την ήδη αναμεμιγμένη σε αυτές γοητεία, τον θαυμασμό, την έκπληξη, όλων των ειδών τα αγχωμένα ερωτήματα, ιδιαίτερα σχετικά με τη μορφή που θα μπορούσα να δώσω στο κείμενό μου. Ακούσια, πρέπει να αποφάσισα εκείνη τη στιγμή, στις 3 Ιουλίου, μην έχοντας γράψει ακόμα το παραμικρό, ότι αυτή η μορφή θα είναι ταυτόχρονα αφοριστική και σειραϊκή. Παίζοντας με το μαύρο και το άσπρο, τη σκιά και το φως, διασκορπίζοντας έτσι τις "απόψεις" μου ή τις "προοπτικές" μου, προσποιούμενος ότι τις συγκεντρώνω στην ακολουθία του ίδιου του χωρισμού τους, ακόμη, σαν μια αφήγηση που, για λίγο, διακόπηκε, αλλά και σαν τις επιτύμβιες στήλες που υψώνονται στην Ταφική Οδό. Γύρω από μία στήλη που στάθηκε αφορμή να διαβάσω το όνομα του Απολλόδωρου είχα ήδη επισημάνει την επίμονη παρουσία ενός σειραϊκού μοτίβου. Πηγαίνοντας (και ερχόμενη) από το ένα επιτύμβιο στο άλλο, από την μία στήλη στην άλλη, η σειραϊκότητα θρηνεί. Θρηνεί λόγω της διακριτής δομής της (διακοπή, διαχωρισμός, επανάληψη, επιβίωση), θρηνεί τον εαυτό της, πέρα από τα στοιχεία του θανάτου που αποτελούν το θέμα, αν θέλετε, ή το περιεχόμενο της εικόνας...
[...]Αυτή είναι η φωτογραφία: η σειραϊκότητα δεν παρουσιάζεται, επηρεάζοντάς την, όλως τυχαίως. Αυτό που είναι τυχαίο είναι, γι 'αυτό, ουσιαστικό και αναπόφευκτο. Η διαίσθησή μου αυτή επιβεβαιώθηκε καθώς εστίασα το ενδιαφέρον μου σ'αυτό. Ναι, κάθε φωτογραφία ψιθυρίζει ένα ιδιαίτερο όνομα, αλλά γίνεται επίσης και η ονομασία όλων των άλλων. Μπορείτε κιόλας να το επαληθεύσετε: χωρίς να διακυβεύεται στο ελάχιστο η απόλυτη ανεξαρτησία της, κάθε μία από αυτές είναι αυτό που είναι, χωρίς αμφιβολία, αυτόνομη, αλλά η κάθε μια αναζητά, ταυτόχρονα, και κάποια άλλη και όλες τις άλλες. Αργότερα θα είμαι σε θέση να το αναλύσω αυτό καλύτερα. Εξ ου και η ιδέα μιας σειράς αποφθεγμάτων ανάλογη με τις πολλαπλές προσπάθειες ή λήψεις από εμένα τον ερασιτέχνη φωτογράφο, ένας χείμαρος στιγμιοτύπων ή φωτογραφιών [clichés]*1 -τώρα υπάρχει ένας πιθανός τίτλος- μερικές φορές μόνο αρνητικά που περιμένουν να εμφανιστούν. Εδώ κι εκεί μερικές μεγεθύνσεις από το "πράγμα" το ίδιο ή μιας λεπτομέρειας.
Κατά συνέπεια θα επιτρέψω στον εαυτό μου μια σειρά από δοκιμές και λάθη: την παράταση του χρόνου στην πόζα εδώ, τον πολλαπλασιασμό διαφόρων «ζουμ» εκεί ή τα ασυνεχή κοντινά πλάνα του ίδιου σημείου, θα παραχωρήσω στον εαυτό μου την ελευθερία να έχω αίσθηση της διαδρομής μου καθώς προχωρώ, να πολλαπλασιάσω τα στερεότυπα και τις Polaroid, να ανιχνεύσω τα δικά μου βήματα, να αποτυπώσω αιφνιδιαστικά μια σκιά και πάντα να είμαι κύριος μέχρι και της απειρίας μου: αδέξια καδραρίσματα, υπερέκθεση, υποέκθεση, λήψεις κόντρα στο φως, και ούτω καθεξής. (Μιλώντας για αυτό, τι θα είχαν σκεφτεί ο Πλάτωνας ή ο Χάιντεγκερ γι'αυτό το στοιχείο που ονομάζεται κλείστρο ή, στα γαλλικά, χρησιμοποιώντας ένα όνομα που έχει γίνει μέρος του λεξιλογίου της φωτογραφίας από το 1868, το obturateur; Θα είχαν ακόμη επινοήσει αυτό το μικρό μηχανισμό που επιτρέπει σε κάποιον να υπολογίσει το φως που διέρχεται δια μέσου, την εντύπωση του αισθητού υπόβαθρου [subjectile]*2 - και την καθυστέρηση της "επιθυμητής στιγμής" [moment voulu]);" (μτφρ. Κ. Λ.)
ⓘ η μετάφραση είναι πρωτότυπη και υπόκειται σε πνευματικά δικαιώματα
*1 - Εκτός από την έννοια που μεταφέρει στην αγγλική, η γαλλική λέξη cliché μπορεί να σημαίνει είτε ένα φωτογραφικό αρνητικό ή πλάκα, είτε γενικότερα, μια φωτογραφία.
*2 - Η λέξη subjectile χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει είναι ένα είδος υπόβαθρου, που χρησιμοποιείται στην ζωγραφική. Η χρήση της λέξης έχει επίσης σχολιασθεί και από τον Ζακ Ντεριντά. Αναφέρει ότι εμφανίζεται σε ένα δοκίμιο σχετικά με τον Πιερ Μπονάρ, που δημοσιεύθηκε το 1921. Αναφέρεται στη χρήση χαρτονιού, από τον Μπονάρ, για τη ζωγραφική του. Ο όρος αντιμετωπίζεται ως μια θεωρία, δεν αποτελεί ένα γεγονός. Ως θεωρία είναι ένα εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αναλύσει αντικείμενα τέχνης παράγοντας τις υποθέσεις που αφορούν τη σχέση μεταξύ υποκειμένου και αντικειμένου στην τέχνη.
Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ΄οιονδήποτε τρόπο χρήση/αναπαραγωγή/ιδιοποίηση
του παρόντος άρθρου (ολόκληρου ή αποσπασμάτων)
επιμέλεια-έρευνα: Κάππα Λάμδα
© periopton
