8΄διάβασμα
Οι κοινωνικές πλατφόρμες αλλάζουν τον τρόπο που κρίνουμε την τέχνη, ή μας κάνουν πιο εύκολα απορριπτικούς; Με άλλα λόγια, μήπως ένα έργο που γι' αυτό έχει εργαστεί ένας καλλιτέχνης για μήνες, ακόμη και χρόνια, αξίζει κάτι περισσότερο από μια ματιά σε μια μικροσκοπική οθόνη;
.jpg) |
| (Reuters -Russell Cheyne) |
"Παρακαλείσθε να τραβήξετε φωτογραφίες όσο το δυνατόν γρηγορότερα και μπορείτε να αναζητήσετε τα έργα διαδικτυακά. Τα πάντα είναι online."
Αυτές ήταν οι οδηγίες ενός φύλακα προς τους επισκέπτες της Εθνικής Πινακοθήκης των ΗΠΑ την περασμένη Πέμπτη το βράδυ. Μετά την αποκάλυψη των επίσημων πορτραίτων των Μισέλ και Μπαράκ Ομπάμα στις 12 Φεβρουαρίου στο Σμιθσόνιαν, εκατοντάδες κόσμου έχουν προσέλθει στο μουσείο της Ουάσινγκτον, αρκετοί περιμένοντας στην ουρά για ώρες, για να σταθούν μερικά δευτερόλεπτα μπροστά από τους πολυσυζητημένους πίνακες του Κεχίντε Γουίλεϊ και της Έιμι Σέραλντ. Σε μια προσπάθεια να μειώσει την ώρα αναμονής, η Portrait Gallery έχει σχεδιάσει ένα σύστημα με οθόνες για όλους όσους θέλουν να δουν τα έργα ζωγραφικής από κοντά.
Φτάνοντας μπροστά στα πορτραίτα, οι περισσότεροι επισκέπτες ακολουθούσαν ένα από τρία μοτίβα: τραβούσαν με το κινητό τους τηλέφωνο μια φωτογραφία του πίνακα, του γύριζαν την πλάτη για μια σέλφι (ή αυτοπορτραίτο αν θέλετε -τί θλιβερή πρακτική!) με το έργο ως φόντο, ή ποζάριζαν δίπλα στα έργα με κάποιον άλλο να τραβάει την -καθιερωμένη, ήμουν και εγώ εδώ- αναμνηστική φωτογραφία (καθιστώντας τα πορτραίτα των Ομπάμα τα πιο ακριβά σκηνικά σε όλο τον κόσμο).
 |
| A moment with Barack Photo: Anne Quito -Quartz |
Αυτό που σχεδόν κανείς δεν έκανε, ήταν να σηκώσει τα μάτια του από το κινητό του τηλέφωνο και να χρησιμοποιήσει τον χρόνο που είχε στη διάθεσή του για να κοιτάξει -δια γυμνού οφθαλμού- τους εντυπωσιακούς, φορτωμένους με σύμβολα, καμβάδες.
Ενας πολύ παράξενος τρόπος, αλήθεια, για να περάσεις μια μέρα: περιμένοντας στη γραμμή για ώρες για να δείς δύο έργα ζωγραφικής∙ να σταθείς, επιτέλους, μπροστά τους και... να τα παρατηρήσεις μέσα από τη μικροσκοπική οθόνη του τηλεφώνου σου! (μέσω της οποίας θα μπορούσες εύκολα να έχεις αναζητήσει άπειρες ήδη υπάρχουσες φωτογραφίες -και ίσως με καλύτερη ποιότητα- των ίδιων έργων ζωγραφικής). Κάτι δεν πάει καλά!
Καθώς οι εικόνες των πορτραίτων των Ομπάμα άρχισαν να κυκλοφορούν, οι αντιδράσεις ήρθαν γρήγορα και έντονα. Η ανάρτηση έργων τέχνης ονλάιν τροφοδοτεί τις ομάδες των περιστασιακών κριτικών, ο καθένας θεωρεί τον εαυτό του βαθυστόχαστο κριτικό τέχνης, και μέσα σε λίγα λεπτά από την έναρξη της ζωντανής ροής, το Twitter πήρε φωτιά με ανούσιες -υποτίθεται ψαγμένες- λήψεις, κριτικές και μιμίδια (memes).
 |
| ο πρώην πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα και η πρώτη κυρία Μισέλ Ομπάμα μπροστα από τα πορτραίτα τους μετά την αποκάλυψή τους στο Σμιθσόνιαν Photo:SAUL LOEB(AFP/Getty Images) |
Μια καθοριστική μελέτη διαπίστωσε ότι οι επισκέπτες του μουσείου πέρασαν κατά μέσο όρο 17 δευτερόλεπτα κοιτάζοντας ένα έργο τέχνης σε ένα μουσείο, με το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου να ξοδεύεται στην ανάγνωση του συνοδευτικού κειμένου. Με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο χρόνος είναι πιθανώς ακόμη πιο σύντομος. Υπήρξε μια εποχή που οι λάτρεις της τέχνης ταξίδευαν μεγάλες αποστάσεις για να δουν ένα έργο τέχνης. Για αυτούς τους προσκυνητές, η προσωπική συνάντηση με την ιδιοφυΐα -μέσω του έργου του- ήταν ο στόχος. Ένα μουσείο ήταν ένα μέρος για να οξύνει κάποιος την ικανότητά του να ανιχνεύσει την ομορφιά και να εκτιμήσει τις αποχρώσεις - μόνο με τα δικά μας εσωτερικά φίλτρα, μια συνομιλία ανάμεσα σε εμάς και το έργο. Πλατφόρμες όπως οι απίστευτες ξεναγήσεις σε εικονικά μουσεία της Google, έχουν εξαλείψει την ανάγκη του ταξιδιού, επιτρέποντας στους λάτρεις της τέχνης να «επισκέπτονται» τα κορυφαία μουσεία και να «βλέπουν» τα έργα τέχνης από κοντά, σε ακόμα υψηλότερες αναλύσεις απ' ό,τι αν βρίσκονταν μπροστά τους σε ένα μουσείο. Οι επιμελητές έχουν με τον τρόπο τους «αγκαλιάσει» τα social media ως έναν τρόπο για τους επισκέπτες να ασχολούνται με την τέχνη, εξηγεί η Δρ Κάιλι Μπαρτζ, ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο Western Sydney. «Κάνει την εμπειρία πιο δημοκρατική σε ορισμένα επίπεδα», λέει. «Υπάρχει ένα στοιχείο της συν-δημιουργίας που εμπλέκεται. Με τις διαθέσιμες πλατφόρμες όπως το Instagram, ο άνθρωπος που βιώνει την τέχνη έχει τώρα την ικανότητα να ανταποκρίνεται, να δημιουργεί κάτι άμεσα και να επικοινωνεί την αντίδρασή του».
Αλλά παρά την αξία του εκδημοκρατισμού της ευρείας διάδοσης μεγάλων αριστουργημάτων, το γεγονός είναι ότι η εξέταση της τέχνης στις οθόνες με οπίσθιο φωτισμό δεν είναι η ίδια με αυτή που βιώνουμε χωρίς τη μεσολάβηση κάποιου μέσου. Πάρτε παράδειγμα το έργο του Βρετανού ζωγράφου Τζ. Μ. Γ. Τέρνερ: Στον περιστασιακό περιηγητή του Instagram, οι επιθετικές πινελιές του μπορεί να φαίνονται απείθαρχες, ακόμη και γραφικές. Στην πραγματικότητα, ακόμα και ένας μικρότερος καμβάς όπως η 'Ειρήνη - Ταφή στη Θάλασσα' (Peace – Burial at Sea) είναι τόσο συγκλονιστικός και συναισθηματικός, που είναι αδύνατο να αγνοηθεί.
 |
| Turner a Tate Reuters Photo: Dylan Martinez/Reuters |
Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί και για το να στέκεσαι μπροστά στο υπερρεαλιστικό πορτρέτο του Ομπάμα. Η ζωγραφική παρουσιάζεται λαμπρή στη μικρή οθόνη, αλλά στην δια ζώσης παρατήρηση εμφανίζεται ένα πλήθος από ευκρινείς λεπτομέρειες στον θεατή - η έκφρασή του, η βέρα του, η επιφάνεια της καρέκλας, τα μεμονωμένα λουλούδια. Απελευθερωμένος από την οθόνη, μπορεί κανείς να δει υπέροχες λεπτομέρειες όπως η ηλεκτρική πράσινη γυαλάδα στο γόνατο και το χέρι του.
 |
| Kehinde Wiley Portrait of Barak Obama |
Εάν τα κινητά τηλέφωνα είναι αναπόφευκτα σε μουσεία - που είναι όλο και περισσότερο - μπορούν τα κοινωνικά μέσα να ενισχύσουν την εμπειρία μας για την τέχνη; Μια ελπιδοφόρα εικόνα αναδύεται σε μια μελέτη που διεξήχθη στο Μουσείο Εφαρμοσμένων Τεχνών και Επιστημών στο Σίδνεϊ, η οποία κατέληξε στη διαπίστωση ότι πάνω από το 90% των δημοσιεύσεων στο Instagram αφορούσαν τις λεπτομέρειες της έκθεσης, και όχι τις ματαιόδοξες σέλφι όπως οι περισσότεροι θα υποθέσουν. Αυτό υπέδειξε ότι οι περισσότεροι επισκέπτες είχαν καταναλώσει το χρόνο τους παρατηρώντας το έργο τέχνης και συνθέτοντας μια στοχαστική λεζάντα. Η αντίδραση σ' αυτό δεν είναι να πετάξετε το τηλέφωνό σας ή ακόμα να το αφήσετε στο βεστιάριο του μουσείου. Αντ 'αυτού, δοκιμάστε αυτό: Βάλτε το smartphone σας στην τσέπη σας και σταθείτε μπροστά στο έργο. Κοιτάξτε το και αφήστε τον εαυτό σας να χαθεί σε αυτό. Στη συνέχεια, αν το επιθυμείτε βγάλτε το τηλέφωνό σας, τραβήξτε μια φωτογραφία και πείτε στο κόσμο τι σκέφτεστε.
 |
| from vpickering on Instagram |
Ή, παραδειγματιστείτε από την ίδια τη Μισέλ Ομπάμα. Απευθυνόμενη στο σμήνος των κινητών τηλεφώνων που αναδύθηκαν στον αέρα κατά την τελετή αποκαλύψεων, η πρώην πρώτη κυρία έκανε μια παύση πριν ξεκινήσει τα σχόλιά της.
"Επιτρέψτε μου για μόνο ένα λεπτό," είπε, γυρίζοντας στο έργο της Σέραλντ και κοιτάζοντάς το. "Είναι καταπληκτικό. Ουάου."
 | |
| Amy Sherald Portrait of Michelle Obama |
Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ΄οιονδήποτε τρόπο χρήση/αναπαραγωγή/ιδιοποίηση
του παρόντος άρθρου (ολόκληρου ή αποσπασμάτων)
επιμέλεια-μετάφραση: Κάππα Λάμδα
© periopton
με στοιχεία από QUARTZY
