μια εξόχως ψυχαγωγική εικονοϊστορία

3.5' διάβασμα

Όταν η φωταψία, διαπερνώντας τη στενωπό των διαφραγμάτων, συναντάει μια φωτοευαίσθητη επιφάνεια μέσα στο μυστηριώδες μαύρο κουτί, κάτι ασυνήθιστα θαυμαστό συμβαίνει.
Όπως ακριβώς και στο κόμικ που ακολουθεί∙ όπου εκτός της κατάδειξης του προφανούς έργου της φωτογραφίας, δηλαδή της εικαστικής ή όχι καταγραφής εικόνων, υπαινίσσεται πως διαθέτει, επίσης, την ικανότητα να σώζει και χαμένες ψυχές (κάτι το οποίο υποψιαζόμαστε εδώ και καιρό, έτσι δεν είναι;).

Τελειώνοντας όμως η ανάγνωση της κατά τεκμήριο απλοϊκής φωτοϊστορίας, μοιραία προκύπτει το ερώτημα αν το κόμικ είχε δημιουργηθεί σήμερα, η μυστηριώδης παρουσία θα ανάγετο στη σφαίρα του υπερφυσικού ή θα αποτελούσε ένα "φάντασμα στη μηχανή", ένα ασαφές σύνολο ψηφίων που κάποια τεχνητή νοημοσύνη θα είχε μετατρέψει από "αδέσποτο" κώδικα σε εικόνα; Νά τη λοιπόν, η τεχνητή νοημοσύνη, μια αναπόφευκτη πλέον παρουσία, μια μυστηριώδης δύναμη για την οποία οι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουμε ακόμη πολύ λίγα. Μια δύναμη που προκαλεί τη δημιουργικότητα με τρόπους που ήταν αδιανόητοι στο παρελθόν. Ακόμη και στα σχετικά νηπιακά της χρόνια, η τεχνητή νοημοσύνη είναι ήδη ικανή να κάνει το αδιανόητο. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι εδώ και μαθαίνει γρήγορα πώς να εκτελεί μια σειρά από καθήκοντα που προηγουμένως ήταν αποκλειστικός τομέας του Homo faber*.

Είναι ικανή όμως ν'αντικαταστήσει το ίδιο το άτομο; Και αυτή η αντικατάσταση θα έχει κατάληξη με το ίδιο ηθικό δίδαγμα; Χωρίς τη μαγεία του διαμεσολαβούντος χρόνου; Δεν ξέρω. Υποθέτω πως όχι, αν υιοθετήσουμε τη ρήση του Νίτσε που αναφέρει πως: «Πρέπει να έχει κανείς χάος μέσα του για να μπορέσει να γεννήσει ένα αστέρι που χορεύει.» Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει πως η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να μετρήσει τ'αστέρια με μηδενικό περιθώριο λάθους, μπορεί ν'ανακαλύψει αστέρια, μπορεί να με στείλει σ'αυτά τα αστέρια με ασφάλεια, αλλά μόνο εγώ -προς το παρόν- μπορώ να κάνω τ'αστέρια να χορεύουν. Γιατί για να λειτουργήσει αυτό χρειάζεται εκτός της φαντασίας, ψυχή και χάος. Στοιχεία που στην τεχνητή νοημοσύνη μπορούν ν'ανιχνευθούν (προς το παρόν πάντα, να εξηγούμεθα), σαν επιλογή -οποιωνδήποτε- δυο εκ των τριών.

Στο πλαίσιο αυτό, η ψηφιακή λύση του ορατού ειδικά για το φως και τις ιδιότητές του, είτε πρόκειται για φωτογραφία τεκμηριωτική ή σκηνοθετημένη, σίγουρα όμως ψυχαγωγική, η διάθλαση του βλέμματος και η ανασύστασή του, η διαφάνεια και αδιαφάνεια στην αναζήτηση της ενότητας με τον πυρήνα αφήγησης, είναι θεμελιώδους σημασίας.

Αποτελώντας πιθανά μια μορφή ανασύνταξης, μια εκ νέου ανάγνωση για να ειπωθεί κάτι άλλο, πάντα άλλο, προσφέροντας ένα άπειρο αριθμό παραλλαγών, ίσως και αποδομώντας ολόκληρη την ιστορία ή ακτινογραφώντας τη φθορά του μέσου. (Κ.Λ.)

*ως αναφορά σε άτομα που δημιουργούν έργα τέχνης.