8' διάβασμα
…«Μάθαμε την τέχνη μας από τους παλαιότερους»
μια ενότητα από κείμενα εμβληματικών φωτογράφων
όπου αναφέρονται στο έργο τους ή καταθέτουν την άποψή τους
για την τέχνη της φωτογραφίας
Irving Penn
Στη σύντομη αυτή εισαγωγή από το βιβλίο του 'Worlds in a Small Room', ο επιδραστικός και διάσημος φωτογράφος, αλλά πάνω απ'όλα μεγάλος δάσκαλος του στούντιο, εξετάζει τη σχέση του φωτογράφου με το θέμα του. Είναι ένα κλασικό παράδειγμα της κατανόησης των προθέσεων του καθενός.
 |
| still lifes |
"Μοιράζομαι με πολλούς ανθρώπους την αίσθηση ότι υπάρχει μια γλυκύτητα και σταθερότητα στο φως που πέφτει σε ένα στούντιο από ένα βορινό παράθυρο που ξεπερνάει κάθε άλλο φωτισμό. Είναι ένα φως τέτοιας διεισδυτικής σαφήνειας, που ακόμη και ένα απλό αντικείμενο που βρίσκεται τυχαία κάτω από ένα τέτοιο φως παίρνει μια εσωτερική λάμψη, γίνεται σχεδόν αισθησιακό. Αυτό το ψυχρό βόρειο φως έχει μια ποιότητα που οι ζωγράφοι πάντα θαύμαζαν και το οποίο χρησιμοποίησαν εκτενώς οι πρώτοι φωτογράφοι στούντιο.
 |
| οικογένεια τσιγγάνων, Extremadura, Ισπανία |
Είναι αυτό το φως που κάνει μερικά από αυτά τα πρώιμα πορτρέτα στούντιο να εκπέμπουν μια ένταση που δεν έχει ξεπεραστεί από τη μεταγενέστερη φωτογραφία παρ’όλα τα πιο εξελιγμένα μέσα που ήταν διαθέσιμα. Το τεχνητό φως είναι μια ευκολία, αλλά χρησιμοποιείται, πιστεύω, σε βάρος αυτής της απλής τρισδιάστατης σαφήνειας, η απόλυτη απόδειξη ότι το θέμα στέκεται μπροστά σε μια κάμερα σε ένα στούντιο με φυσικό φως.
 |
| δύτης, Νέα Υόρκη |
Στα πρώτα μου χρόνια ως φωτογράφος, το στούντιό μου ήταν σε ένα κτίριο γραφείων στη Νέα Υόρκη, σε έναν κλειστό χώρο χωρίς παράθυρα, όπου το ηλεκτρικό φως προσομοίωνε το φυσικό φως. Περιορισμένος εκεί, συχνά ονειρευόμουν να μεταφέρομαι μυστηριωδώς (με το ιδανικό μου στούντιο με το ιδιαίτερο φως) ανάμεσα στους εξαφανισθέντες ιθαγενείς σε απομακρυσμένα μέρη της γης. Αυτοί οι ξεχωριστοί ξένοι θα έρχονταν σε μένα και θα τοποθετούνταν μπροστά από την κάμερά μου, και σε αυτό το -βορινής κατεύθυνσης- καθαρό φως θα κατέγραφα τη φυσική παρουσία τους.
 |
| το στούντιο του Irving Penn στη Νέα Υόρκη |
 |
| το φορητό στούντιο του Irving Penn στημένο στο Μαρόκο |
Οι εικόνες θα ζήσουν και μετά από εμάς, και τουλάχιστον, σε αυτό το βαθμό, κάτι από τους ήδη διαλυόμενους πολιτισμούς τους θα διατηρηθεί στο διηνεκές. Μπορώ να πω ότι ακόμα και τότε, προσπαθώντας να δείξω τους ανθρώπους στις φυσικές τους συνθήκες, κατέληξα σε εικόνες γενικά απογοητευτικές. Τουλάχιστον ήξερα ότι για να πετύχω ένα τέτοιο πειστικό αποτέλεσμα, ήταν πέρα από τις δυνάμεις και τις δυνατότητές μου. Σκόπευα να απολαύσω και να αισθανθώ ασφαλής στις τεχνητές συνθήκες του στούντιο, και είχα αναπτύξει ένα στυλ για εικόνες που ήταν κάπως σκηνοθετημένες. Είχα αποδεχθεί για τον εαυτό μου ένα στυλιζάρισμα που ένιωθα ότι ήταν πιο ισχυρό από μια προσομοίωση νατουραλισμού. Σε αυτή τη φαντασίωσή μου που θα με πήγαινε μαζί με το στούντιό μου σε μέρη μακριά, προτίμησα να εστιάσω και να ασχοληθώ μόνο με τον ίδιο τον άνθρωπο, μακριά από τα τυχαία της καθημερινής ζωής του, απλά με τα ρούχα και τα στολίδια του, απομονωμένο στο στούντιό μου. Θα απόσταζα απ’ αυτόν την εικόνα που ήθελα και το ψυχρό φως της ημέρας θα την μετέφερε πάνω στο φιλμ.
 | ||||
| νεαρή γυναίκα Chhetri, Νεπάλ |
Μερικές (φωτογραφίες) ήταν μόνο δοκίμια και έχοντας ολοκληρώσει ένα μέρος μόνο της αρχικής σκέψης∙ σε εκείνες τις περιπτώσεις ήμουν τυχερός που μπορούσα να επωφεληθώ από τα ήδη υπάρχοντα στούντιο που διέθεταν φυσικό φωτισμό. Αρκετές φορές ήταν δυνατό να μετατραπούν οι υπάρχοντες χώροι σε ευλόγως χρησιμοποιήσιμα στούντιο αυτού του είδους. Αλλά τουλάχιστον πέντε φορές μέσα σε μερικά χρόνια μπόρεσα να πλησιάσω την πλήρη έκταση της ονειροπόλησης. Είχα τη δυνατότητα να στήσω σε απομακρυσμένα μέρη του κόσμου ένα φορητό στούντιο πάντα ανοιχτό στο βορινό φως, μεταξύ ανθρώπων που δεν ήταν καθόλου προετοιμασμένοι για να συμβεί αυτό. Κατασκήνωσα στους πρόποδες των Ιμαλαΐων, στα χωριά και στις σαβάνες της Δυτικής Αφρικής, στα βουνά του Άτλαντα στην άκρη της Σαχάρας, και αρκετές φορές μεταξύ των φυλών της Νέας Γουινέας. Και αυτό που κάθε εμπειρία είχε κοινό με τις άλλες, αν και σε διαφορετικό βαθμό, ήταν αυτό που έγινε για μένα το πιο εκπληκτικό και συναρπαστικό γεγονός.
Η απομάκρυνση των ανθρώπων από τις φυσικές τους συνθήκες και η τοποθέτησή τους στο στούντιο μπροστά σε μια φωτογραφική μηχανή δεν τους απομόνωσε απλά, τους άλλαξε. Μερικές φορές η αλλαγή ήταν ανεπαίσθητη, μερικές φορές ήταν τόσο μεγάλη που σχεδόν σε συγκλόνιζε. Αλλά πάντα υπήρξε μετασχηματισμός. Καθώς πέρασαν το κατώφλι του στούντιο, άφησαν πίσω τους κάποιους από τους τρόπους της κοινότητάς τους, αναλαμβάνοντας μια σοβαρότητα αυτο-παρουσίασης που δεν θα περίμενε κανείς από απλούς ανθρώπους. Καθώς κοιτάζω πίσω σε αυτές τις εικόνες, εκπλήσσομαι από το γεγονός ότι όλοι αυτοί οι διαφορετικοί μεταξύ τους άνθρωποι φαίνεται να έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό, το οποίο συνίσταται στο ότι ανταπεξήλθαν στην εμπειρία του να τους κοιτάζει ένας ξένος, στις περισσότερες περιπτώσεις από έναν άλλο πολιτισμό, με αξιοπρέπεια και σοβαρότητα συγκέντρωσης που δεν θα είχαν ποτέ λίγο πιο μακριά, έξω από το στούντιο, στο δικό τους περιβάλλον.
 |
| hells angels-San Francisco |
 |
| γυναίκες, Κρήτη |
 |
| δυο γυναίκες Rissani η μια κρατάει ψωμί η άλλη παιδί, Μαρόκο |
 |
| παιδιά στο Cuzco, Περού |
 |
| Τρία κορίτσια της Δαχομέης, η μία όρθια |
 |
| τρεις λασπάνθρωποι Asaro, Νέα Γουινέα |
Το στούντιο έγινε, για τον καθένα μας, ένα είδος ουδέτερης περιοχής. Δεν ήταν το σπίτι τους, καθώς είχα φέρει αυτή την ανοίκεια κατασκευή στη ζωή τους. Δεν ήταν το σπίτι μου, καθώς προφανώς είχα έρθει από αλλού, από μακριά. Αλλά σε αυτό το ενδιάμεσο υπήρξε για εμάς η δυνατότητα επαφής που ήταν αποκάλυψη για μένα και συχνά, θα μπορούσα να πω, μια συγκινητική εμπειρία όσον αφορά αυτά τα άτομα, τα οποία χωρίς λόγια — μόνο με τη στάση τους και τη συγκέντρωσή τους — μπορούσαν να πουν πολλά που κάλυπταν το χάσμα μεταξύ των διαφορετικών κόσμων μας."
όλες οι φωτογραφίες
all photos
© Irving Penn
Δείτε επίσης:
«Τέχναν ειδότες εκ προτέρων» (I)
«Τέχναν ειδότες εκ προτέρων» (II)
«Τέχναν ειδότες εκ προτέρων» (ΙΙΙ)
Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ΄οιονδήποτε τρόπο αναδημοσίευση/χρήση/ιδιοποίηση
του παρόντος άρθρου, (ολόκληρου ή αποσπασμάτων)
© periopton
επιμέλεια-μετάφραση-προσαρμογή: Κάππα Λάμδα
