6' διάβασμα
 |
| κολάζ "Αρτογραφιών" άτιτλο #1, 1973 |
Να λοιπόν που μετά την περίπτωση του εκπληκτικού φωτογραφικού αρχείου της Βίβιαν Μάιερ, ανακαλύφθηκε ακόμη ένα -μετά θάνατον και προ πολλού λησμονημένο. Πρόκειται για το αρχείο της εικαστικού Κάλι Άρτσιμπαλντ, κατά κόσμον Τζόαν M. Γιαρούσο, το οποίο εκτός της φωτογραφικής της διαδρομής περιλαμβάνει επίσης ποιήματα και ζωγραφικά έργα.
 |
| Κάλι |
Ένα έργο ζωής αποθηκευμένο άναρχα χωρίς ταξινόμηση. «Η ζωή μου μέσα σε κουτιά», είπε η Μάιερ, κάποια στιγμή, όταν μετακόμιζε στην περιοχή του Σικάγο. Ακριβώς έτσι. Ένα summum opus διασπασμένο και διασκορπισμένο σε χαρτόκουτα και βαλίτσες. Αποσυρμένο και κρυμμένο. Τα άπαντα μιας δημιουργού για τα μάτια μας μόνον. Τί τύχη! Οι ενδημούντες στο χώρο της τέχνης, συναρπάζονται στην προοπτική εύρεσης ενός αξιόλογου corpus αγνώστου δημιουργού. Ο ιδιαίτερος ενθουσιασμός απορρέει από την απόλυτη απιθανότητα ότι θα μπορούσαν να υπάρχουν πλήρη αρχεία αδημοσίευτων έργων εκεί έξω. Σε μία έξαρση αισθητικού στοχασμού μάλιστα, οι ντιλετάντε αυτοί εύχονται να διαθέτει το ανευρεθέν έργο και τη μοναδική απροσδόκητη λεπτομέρεια που προσδίδει την έντασή του και το καθιστά μείζον. Αυτό που ο Ρολάν Μπαρτ αποκάλεσε punctum.
 |
| αγόρι, 1968 |
 |
| α/μ αρχιτεκτονικό με σφαίρες, 1970 |
 |
| αυτοκινητόδρομος στο Λ. Α. πολλαπλή εικόνα , 1966 |
 |
| δύο πρόσωπα, 1969 |
 |
| T.L.S. Debbie #3, 1970 |
Αλλά, πριν ενθουσιαστούμε... ας αναλογιστούμε λίγο. Μια ή ένας δημιουργός γιατί να κρύψουν το έργο τους; Αν αυτό παρέμεινε στην αφάνεια μη ηθελημένα, δεν θα υπήρχε σαν συνοδό χαρακτηριστικό η φροντίδα της ταξινόμησης και κατηγοριοποίησης, όπως οι περισσότεροι καλλιτέχνες κάνουν με το έργο τους, "σε περίπτωση που"; Για την εκούσια απόσυρση του συνολικού έργου προφανώς θα συντρέχουν λόγοι και επιπρόσθετα, αυτή η κίνηση να αποτελεί και μια μορφή δήλωσης. Κάποιος αποκρύπτει τη δουλειά του επειδή ίσως θεωρεί πως αυτή δεν αφορά άλλους πέρα από τον ίδιο. Πιθανόν πάλι να δοκίμασε να κοινωνήσει το έργο της στο ευρύ κοινό και τρόμαξε από την προοπτική μιας καθόδου στην αντίφαση και τη συγκατάβαση. Ήταν μήπως η αντίδραση στην αγωνιώδη προπάθεια να είναι στη σωστή όχθη του καλλιτεχνικού ρεύματος και να αποσπάσει την έγκριση των συναδέλφων της; Ή η επιθυμία να διασώσει τις δικές της ιδέες για τη φωτογραφία από τη χοάνη της κανονικοποίησης και ομογενοποίησης. Υποθέσεις πολλές, αλλά από τη στιγμή που δεν μπορεί να παρέμβει επεξηγηματικά ο ίδιος ο δημιουργός, ολίγον αίωλες. Δεδομένου ότι πέθανε πριν κανένας από εμάς μπορέσει να την ρωτήσει για το έργο της, τις προτιμήσεις της και τις διαθέσεις της, αυτή η έλλειψη πληροφοριών μήπως περιορίζει την ικανότητά μας να την κρίνουμε ως καλλιτέχνη; Μήπως είμαστε τόσο παραπλανημένοι από υπερβολική αυτοπεποίθηση, πιστεύοντας πως η προσπάθειά μας να απαντήσουμε -ερήμην- για όλα μας οδηγεί σε μια πληρέστερη κατανόηση του ποια ήταν; Ας ηρεμήσουμε λίγο! Αυτός είναι ο ορισμός της λογικής πλάνης. Post hoc ergo propter hoc.
 |
| Κάθυ, επεξεργασμένη, 1968 |
 |
| Σούζαν με λεκέδες, 1967 |
 |
| συμμετρία, 1967 |
Ας αφήσουμε όμως κατά μέρος τις αμφισβητήσεις και ας ασχοληθούμε με τα γεγονότα.
Η Κάλι Άρτσιμπαλντ, γεννημένη στις 27 Αυγούστου 1932 στο Islip της Νέας Υόρκης, υπήρξε φωτογράφος με έδρα την Καλιφόρνια. Ξεκίνησε την καριέρα της το 1968 τραβώντας τεκμηριωτικές φωτογραφίες και πορτρέτα, αλλά άρχισε να ενδιαφέρεται για πιο αφηρημένα, ψυχεδελικά έργα καθώς και για τη χρήση ειδικών τεχνικών εκτύπωσης στη δουλειά της.
Η Κάλι ήταν πρωτοπόρος της εναλλακτικής φωτογραφίας.. Χρησιμοποίησε μια ποικιλία τεχνικών για να δημιουργήσει την «Artography», έναν όρο που επινόησε - και κατοχύρωσε το 1967 - για να περιγράψει τις επιζωγραφισμένες φωτογραφίες της, έναν συνδυασμό φωτογραφίας με δημιουργικές τεχνικές εκτύπωσης, όπως επικαλύψεις χρωμάτων, διπλή εκτύπωση, διαθλασμένο φως και πολλαπλούς συνδυασμούς εικόνων. Αυτές οι εικόνες περιλαμβάνουν πορτρέτα, καθώς και άλλα θέματα όπως γάτες, αρχιτεκτονικά και χώρους. Στο πίσω μέρος ορισμένων από αυτά τα έργα υπάρχουν ποιήματά της. Ασχολήθηκε με την "Αρτογραφία", τα πορτρέτα, τα τοπία από το 1964-1972 και πειραματίστηκε με τις Πολαρόιντς από το 1970-1973. Οι "Αρτογραφίες" της εμφανίστηκαν στα περιοδικά U.S. Camera και Camera 35. Από το 2002-2005, η Archibald απομακρύνθηκε από τις τεχνικές εκτύπωσης και έστρεψε την προσοχή της στην προσπάθεια λήψης εικόνων UFO.
Η Άρτσιμπαλντ πέθανε το 2019 από επιπλοκές της νόσου Πάρκινσον. Ήταν 87 ετών.
 |
| Μαίρη και Τζος Αμερική, 1969 |
 |
| Μαίρη U.S.A., 1970 |
 |
| Μαντόνα με το βρέφος, 1971 |
 |
| κοντινό, άτιτλο #2, 1967 |
 |
| μάσκες, 1970 |
 |
| μαρίνα, 1970 |
Από το 1970 -μετά τη μοναδική έκθεση που έκανε- αποθήκευσε τις εκατοντάδες εκτυπωμένες φωτογραφίες σε ντουλάπια και βαλίτσες και δεν τις είδε έκτοτε κανείς. Μέχρι πρόσφατα που το -θεωρούμενο χαμένο- αρχείο της ανευρέθηκε, ταξινομήθηκε και περιλαμβάνει τρία σώματα έργων - Πορτρέτα και Τοπία, Πολαρόιντς και Διάστημα, τα οποία εκτείνονται σε πέντε δεκαετίες.
Το φαράγγι και η έρημος ήταν τα κύρια περιβάλλοντα της Κάλι, η οποία, για τα εκρηκτικά παραγωγικά χρόνια της ζωής της –από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 έως τα μέσα της δεκαετίας του 2000– ήταν, μια αθέατη και ως εκ τούτου αφανής αυθεντία στις εικαστικές τέχνες, κρυμμένη ανάμεσα στις κυρίως συμβατικές νοικοκυρές της γενιάς της στο Δυτικό Λος Άντζελες.
Επίσης αποδεικνύεται ότι ήταν μια από τις σπουδαίες χρονικογράφους του ύστερου 20ού αιώνα της υιοθετημένης πατρίδας της∙ μια άτυπη ιστορικός της εποχής που γνωρίζουμε τώρα. Οι εικόνες που έχετε μπροστά σας είναι, στην πραγματικότητα, ανακαλυφθέντα απομνημονεύματα, ένας εσωτερικός μονόλογος σε οπτική μορφή. Και, ενώ είναι απολύτως προσωπικές, οι εικόνες-ως επί το πλείστον δεν έχουν ειδωθεί ποτέ πριν, και ίσως ποτέ δεν είχαν σκοπό να εκτεθούν- θα αφυπνίσουν αναμνήσεις και συναισθήματα σε όποιον είχε έστω και μια σύντομη επαφή με εκείνα τα θαμπά, "ζαλισμένα" ψυχεδελικά χρόνια, τα χίπικα, ενός έξαλλου Λος Άντζελες - μια εικόνα που σχεδόν ξενίζει οποιονδήποτε εμφανίστηκε εδώ οποιαδήποτε στιγμή μετά την αυγή του '80.
 |
| Μποτιτσέλι με δαντέλα, 1969 |
 |
| μισό προσωπο #1, 1969 |
 |
| μισό προσωπο #2, 1969 |
 |
| πρόσωπο, άτιτλο. 1970 |
 | |
| πρόσωπο με 3 μάτια, 1967 |
 |
| ωραία κοιμωμένη ροζ, 1968 |
Η Κάλι παρακολούθησε μαθήματα φωτογραφίας στο Κολέγιο της Ερήμου, στο Παλμ Ντέζερτ. Αλλά κανείς δεν ξέρει ακριβώς πότε και πώς αναπτύχθηκε το στιλ της. Σε έναν αυτοσχέδιο σκοτεινό θάλαμο στο κυρίως λουτρό του σπιτιού στο Παλμ Σπρινγκς άρχισε να παράγει ασπρόμαυρες εκτυπώσεις 40x50 εκ. σε ημιγυαλιστερό χαρτί Πόρτριγκα (ένα κλασσικό χαρτί θερμών τόνων), ή με υφή καμβά. Στη συνέχεια, μετά από ένα λουτρό στοπ στη μπανιέρα, οι εκτυπώσεις πετάγονταν στην πισίνα. Το νερό της πισίνας θα χρωματιζόταν με μελάνια για αποχρώσεις. μπορεί να εφαρμοζόταν εκ νέου εμφανιστής με ψεκασμό, ο οποίος θα μπορούσε να δημιουργήσει μια αφηρημένη ή αφαιρετική εικόνα, την ώρα που στην επιφάνειά τους, από την ακάθαρτη πισίνα, κολλούσαν ζωύφια και άμμος της ερήμου που προσέδιδαν υφή. Οι εκτυπωμένες εικόνες στέγνωναν στον ήλιο στο έδαφος γύρω από την πισίνα, όπου πιθανόν να κόλλαγαν σε αυτές περισσότερη άμμος ή ζωύφια. Μετά από αυτή τη διαδικασία, οι εκτυπώσεις έπαψαν να είναι απλά φωτογραφίες. Ήταν ιμπρεσιονιστικά ή εξπρεσιονιστικά έργα.
Τα πορτραίτα και τα τοπία της, καθώς και η επεξεργασία αυτών των εικόνων, παραπέμπουν σε ένα συνεχές ταξίδι με παραισθησιογόνα - κάτι που μπορεί να έκανε ή και όχι, στην πραγματικότητα αντηχείται - όπως και σε όποιον έκανε ποτέ την απόπειρα. Ορισμένοι χαρακτήρες επαναλαμβάνονται: Ντέμπι, κλασική ομορφιά. Σούζαν, μοντέλο, κόρη. Μαίρη, Αναγεννησιακή μορφή, Κάλι, καλλιτέχνης στο όριο, Πωλ φορώντας το Σπίντο, δορυφόρος της αγάπης.
Τα έργα αποτυπώνουν το ανησυχητικό δυναμικό της καταστροφικής διάθεσης που μπορεί να αναπαράγει αδυσώπητα η ηλιόλουστη νότια Καλιφόρνια, μια υφέρπουσα ανία που οδηγεί στην τρέλα. Στο τεύχος του Νοεμβρίου 1970 του περιοδικού Camera 35, υπήρχε το μόνο άρθρο που δημοσιεύτηκε ποτέ για το έργο της Κάλι. Το άρθρο ονομάζεται "Eyes By Kali" και κυκλοφόρησε μαζί με κάποιες φωτογραφίες της, εστιάζοντας στα μάτια των νέων. «Η Κάλι είναι...μια νεαρή γυναίκα που ζει στο Παλμ Σπρινγκς της Καλιφόρνια, και δημιουργεί επιχρωματισμένες εικόνες για τα προς το ζην,» αναφέρει το κείμενο. «Τα θέματά της κυμαίνονται από την έφηβη κόρη της εως τη γάτα της σε οτιδήποτε και ό, τι μπορεί να συναντήσει με την κάμερα της.... Η Κάλι νιώθει ότι η 'Αρτογραφία της' (μια λέξη που επινόησε και από τότε έχει κατοχυρώσει) είναι μια ολοκληρωμένη κατηγορία οπτικής επικοινωνίας από μόνη της. ...Καμία διαφωνία. Προσφέρουν φυσική υφή και διαμορφώσεις επιφάνειας που ξεπερνούν τις δυνατότητες των κοινών μηχανών. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει τρόπος αναπαραγωγής μιας εικόνας της, με αποτέλεσμα κάθε μια από αυτές να αποτελεί ένα πρωτότυπο. Αυτό, φυσικά, της δίνει τη δυνατότητα να τις πουλάει σε γκαλερί, όχι ως φωτογραφίες που μπορούν να αναπαραχθούν σε πολλαπλά αντίγραφα, αλλά ως μοναδικά έργα τέχνης ». (Κ. Λ.)
επιμέλεια-κείμενο-απόδοση: Κάππα Λάμδα
© periopton
Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ΄οιονδήποτε τρόπο χρήση/αναπαραγωγή/ιδιοποίηση
του παρόντος άρθρου (ολόκληρου ή αποσπασμάτων)
All Artography trademarked by Joan Archibald 1967
An excerpt of Matt Tyrnauer’s foreword for Kali Ltd. Ed.
by Len Prince, published by powerHouse Books.
Archived, edited, and authored by Len Prince.
Published by powerHouse Books
