5' διάβασμα
 |
| Το ένα από ζευγάρι βραχιόλια c. 1840. Κάθε βραχιόλι έχει έξι μάτια, ανδρών, γυναικών και παιδιών. |
Μία νέα έκδοση από τον εκδοτικό οίκο D Giles Limited με τίτλο 'Lover’s Eyes: Eye Miniatures from the Skier Collection' ήρθε να προστεθεί στην ήδη υπάρχουσα βιβλιογραφία. Πραγματεύεται τις «μινιατούρες ματιών» — τις ζωγραφισμένες στο χέρι απεικονίσεις ενός μόνο ανθρώπινου ματιού, πολύ μικρότερες από 2,54 εκατοστά πλάτους, δημιουργημένες με ακουαρέλες σε κομμάτια ελεφαντόδοντου, που στη συνέχεια ενσωματώνονταν σε κοσμήματα.Τέχνη που παραμερίστηκε από ένα ταχύτερο, λεπτομερέστερο, αποτελεσματικότερο και φθηνότερο μέσο. Τη φωτογραφία.
Αυτά τα εξαίσια αντικείμενα ήταν ιδιαίτερα της μόδας μεταξύ των ανώτερων τάξεων της Βρετανίας μεταξύ του 1790 και του 1820, που συνήθως δίνονταν ως τεκμήρια αγάπης που θα κρατούσαν έναν μακρινό εραστή κοντά στην καρδιά ή ως δείγματα πένθους, για να μνημονεύουν ένα νεκρό αγαπημένο. Όσο λεπτομερή και αν είναι, αυτά τα συναρπαστικά έργα τέχνης καταφέρνουν να διατηρήσουν την ανωνυμία του μοντέλου, επειδή βλέπουμε μόνο ένα μάτι. Πράγματι, μερικές φορές δεν είμαστε καν σίγουροι για το φύλο της εικονιζόμενης/ου∙ πόσο μάλλον για την ιστορία που τον συνδέει με τον κάτοχο.
 |
| Αποδίδεται στον John Cox Dillman Engleheart (1783–1862). Καρφίτσα, c.1819. Γυναικείο καφέ αριστερό μάτι, φρύδι και μπούκλες. |
 |
| βραχιόλι c. 1830. γκρι δεξί μάτι |
 |
| δαχτυλίδι c. 1790. γαλάζιο δεξί μάτι |
 |
| δαχτυλίδι c. 1790. γκρί αριστερό μάτι |
Τα κοσμήματα που απεικονίζουν μάτια υπάρχουν τουλάχιστον από την ετρουσκική και τη ρωμαϊκή εποχή και συνεχίζονται μέχρι σήμερα, αλλά με καθαρά παγανιστικό-αποτρεπτικό χαρακτήρα∙ η μόδα για αυτή τη συγκεκριμένη προσέγγιση (ακουαρέλες ζωγραφισμένες σε ελεφαντόδοντο) ξεκίνησε στη Γαλλία τη δεκαετία του 1770 - στα παρακμιακά χρόνια της υπερβολικής χλιδής στη βασιλική αυλή των Βερσαλλιών.
Η τάση αυτή θα μπορούσε να είχε εξαφανιστεί με τη Γαλλική Επανάσταση αν δεν ήταν ο Πρίγκιπας της Ουαλίας (1762–1830), ο οποίος, ακόμη και πριν από την Ημέρα της Βαστίλης, θεωρείτο ανησυχητικά γαλλόφιλος για έναν άνδρα που γεννήθηκε για να γίνει βασιλιάς της Αγγλίας. Επειδή δεν έγινε Αντιβασιλέας μέχρι το 1811 (λόγω της παρατεταμένης ψυχικής ασθένειας του πατέρα του Γεώργιου Γ΄), ο μελλοντικός Γεώργιος Δ΄ παρέμεινε απασχολημένος για δεκαετίες απλώς διασκεδάζοντας. Ματαιόδοξος, υπέρβαρος και αδιάφορος για τη διακυβέρνηση, ήταν ένας ελευθεριάζων με αρκετά νόθα παιδιά που ξόδευε περισσότερα από όσα μπορούσε να αντέξει οικονομικά, ωστόσο είχε απολύτως υπέροχο γούστο και ένα αλάνθαστο ένστικτό του ωραίου που τιμούνται ακόμη και σήμερα. Το εκλεκτικό του γούστο επεκτάθηκε και στις γυναίκες και έτσι το 1784 ο 22χρονος πρίγκιπας ερωτεύτηκε την όμορφη χήρα Μαρία Φίτσερμπερτ, την οποία δεν μπορούσε ποτέ να παντρευτεί (δημόσια) επειδή ήταν καθολική. Κατευθύνθηκε στη Γαλλία ελπίζοντας ότι το πάθος του θα ηρεμούσε, αλλά αντ' αυτού με μια ρομαντική χειρονομία έστειλε στη Μαρία την απεικόνιση του ματιού του που ζωγράφισε το 1785 ο αγαπημένος του μικρογράφος, Ρίτσαρντ Κόσγουεϊ. Τελικά το ζευγάρι παντρεύτηκε κρυφά και ο Cosway ζωγράφισε και το μάτι της Μαρίας το 1786, ώστε ο πρίγκιπας να το έχει πάντα μαζί του.
 |
| καρφίτσα c. 1820 γαλάζιο δεξί μάτι |
 |
| καρφίτσα c. 1840. καστανό δεξί μάτι |
 |
| μάτι μινιατούρα σε ελαφαντοστέϊνη θήκη c.1817. |
 |
| παντατίφ c. 1835. γαλάζιο μάτι γυναίκας που κοιτάζει πίσω από λευκές δακτυλίτιδες |
Όλοι οι μοδάτοι Λονδρέζοι ακολουθούσαν κάθε κίνηση του πρίγκιπα, έτσι σύντομα πολλοί από αυτούς παρήγγειλαν τις δικές τους μινιατούρες ματιών, οι περισσότερες από τις οποίες προορίζονταν να μετατραπούν σε κοσμήματα (π.χ. δαχτυλίδια, βραχιόλια, πόρπες, καρφίτσες), αν και άλλοι κοσμούσαν κλειδιά ρολογιών, ή μικρά κουτιά που κουβαλούσαν στην τσέπη ή στο πορτοφόλι τους. Στο πίσω μέρος πολλών κομματιών, οι ιδιοκτήτες μπορούσαν να προσθέσουν μια τούφα από τα μαλλιά του αγαπημένου τους προσώπου, ή (αρκετά εξυπηρετικά για τους σύγχρονους ερευνητές) μια επιγραφή που προσδιόριζε κάποιο ιδιαίτερο δεσμό ή κάποια απώλεια.
 |
| Γυαλινο διαμέρισμα στην πίσω όψη που περιέχει καστανά μαλλιά. |
Μέχρι το 1820 η τάση, που δεν είχε επικρατήσει στην Αμερική, υποχώρησε, και παρόλο που η Βασίλισσα Βικτώρια την υποστήριξε μέσω ιδιωτικών παραγγελιών στα τέλη της δεκαετίας του 1830, σταμάτησε να γοητεύει λόγω της εμφάνισης ενός νέου μέσου τις φωτογραφίες δαγκεροτυπίας που έκαναν διαθέσιμο το πορτραίτο κάποιου με χαμηλότερο κόστος.
Η τεκμηρίωση των ματιών των εραστών δεν είναι εύκολη, εν μέρει επειδή ήταν ιδιωτικές παραγγελίες, σχεδόν ποτέ δεν εκτέθηκαν δημόσια και επομένως δεν τα ακολουθούσε η συνήθης «γραμματεία» (όπως ανακοινώσεις και κριτικές) που συγκεντρώνουν άλλα έργα τέχνης με την πάροδο του χρόνου. Για παράδειγμα, ο μεγάλος Ρίτσαρντ Κόσγουεϊ δεν χρέωσε ποτέ τον Πρίγκιπα της Ουαλίας για αυτά τα μικρά έργα, αν και τα κατέγραψε στο λογιστικό του βιβλίο. Σύμφωνα με την επιμελήτρια της έκδοσης Ελ Σούσαν, ο Κόσγουεϊ πιθανώς θεώρησε αυτή την πρακτική κατά κάποιον τρόπο «υποδέστερη τέχνη… ως ένα υβρίδιο - εν μέρει πορτρέτο, εν μέρει κόσμημα, εν μέρει διακοσμητικό».
© periopton
η καθ΄οιονδήποτε τρόπο χρήση/αναπαραγωγή/ιδιοποίηση
του παρόντος άρθρου (ολόκληρου ή αποσπασμάτων)
με στοιχεία από journal of antiques
