9' διάβασμα
Συγχρόνως με τη συγκεντρωτική έκθεση των έργων του μεγάλου Δασκάλου Γιοχάνες Βερμέερ στο Ρέικσμουζέουμ, οργανώθηκε και ένα συμπόσιο συγκεντρώνοντας ειδικούς από όλο τον κόσμο.
Αυτό προσέφερε την ευκαιρία να συζητηθούν οι τελευταίες εξελίξεις στην έρευνα πάνω στο έργο του. Σε έναν τομέα που έχει ερευνηθεί διεξοδικά τα τελευταία 30 χρόνια, είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι προέκυψαν τόσα πολλά νέα στοιχεία. Ας αρχίσουμε την παράθεση, με το συναρπαστικό εύρημα ενός πιθανού πορτραίτου, κρυμμένου κάτω από το χρώμα στο έργο:
- "Κοπέλλα που κοιμάται στο τραπέζι".
Οι νέες έρευνες αποκάλυψαν ότι η κρυμμένη μορφή φαίνεται να είναι ένας καλλιτέχνης, που κρατάει ένα πινέλο μπροστά από ένα καβαλέτο. Ο άνδρας αντιπροσωπεύει πιθανώς μια αυτοπροσωπογραφία του Βερμέερ.
 |
| Γιοχάνες Βερμέερ «Κοπέλλα που κοιμάται στο τραπέζι» The Metropolitan Museum of Art |
Η ανακάλυψη έγινε όταν ο πίνακας υποβλήθηκε πρόσφατα σε λεπτομερή, μη επεμβατική έρευνα από τη συντηρήτρια Ντόροθυ Μάχον και τους συναδέλφους της στο Met. Η τελευταία λέξη της τεχνολογίας, συμπεριλαμβανομένου του ακτινοσκόπησης με ακτίνες Χ, επέτρεψε να δούμε πολύ περισσότερα από ό,τι προηγουμένως. Η έρευνα αποκάλυψε όχι μόνο τη μορφή ενός άνδρα, αλλά μάλλον ενός καλλιτέχνη εν ώρα εργασίας, με το χέρι του να εκτείνεται σε μια στάση που υποδηλώνει ότι κρατούσε πινέλο. Όταν ο Βερμέερ το ζωγράφισε, φαίνεται να έχει αναδιαμορφώσει το καβαλέτο σε πλαίσιο παραθύρου.
"Η ταυτοποίηση του κρυμμένου άνδρα
στον πίνακα "Κοπέλλα που κοιμάται στο τραπέζι"
ως καλλιτέχνη, μπορεί να μας πει
πολλά περισσότερα για το νόημα του πίνακα.
Η κοιμωμένη γυναίκα μπορεί να είναι κάλλιστα
ένα μοντέλο που εξαντλήθηκε από την πόζα."
Η εφημερίδα Art Newspaper εντόπισε έναν πίνακα του Νικολάες Μάες, σύγχρονου του Βερμέερ, ο οποίος περιλαμβάνει τη μικρογραφία μορφής ενός καλλιτέχνη μπροστά στο καβαλέτο του, που αντανακλάται σε έναν καθρέφτη που κρέμεται στον τοίχο στο πίσω μέρος ενός δωματίου. Πρόκειται για το έργο "Ο άτακτος τυμπανιστής", που βρίσκεται στη συλλογή Thyssen της Μαδρίτης, και δείχνει τον καθρέφτη ακριβώς πάνω από τη μορφή της μητέρας.
 |
| Nicolaes Maes «Ο άτακτος τυμπανιστής» Museo Nacional Thyssen-Bornemisza, Madrid |
 |
| λεπτομέρεια με την απεικόνιση του καλλιτέχνη |
"Ο άτακτος τυμπανιστής" χρονολογείται γύρω στο 1655 και ο πίνακας "Κοπέλλα που κοιμάται στο τραπέζι" από το 1656-57, γεγονός που καθιστά τον πίνακα του Βερμέερ ελάχιστα μεταγενέστερο. Ο Μάες ζούσε στο Ντόρντρεχτ, 30 χιλιόμετρα από το Ντελφτ του Βερμέερ. Παρόλο που δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι οι δύο καλλιτέχνες συναντήθηκαν, μπορεί κάλλιστα να το έκαναν, και είναι εξαιρετικά πιθανό ο Βερμέερ να γνώριζε τουλάχιστον μερικούς από τους πίνακες του Μάες. Αν στον Βερμέερ άρεσε η πρακτική του Μάες, τότε ο απεικονιζόμενος, που συχνά θεωρείται ότι είναι ένας μνηστήρας ή ο κύριος του σπιτιού, είναι πράγματι ένας καλλιτέχνης εν ώρα εργασίας, που αντανακλάται σε έναν καθρέφτη. Ο Βερμέερ απεικόνιζε καθρέφτες σε αρκετούς πίνακές του και μάλιστα στην απογραφή που συντάχθηκε μετά το θάνατό του, καταγράφηκε ότι είχε έναν. Η ταυτοποίηση του κρυμμένου άνδρα στον πίνακα "Κοπέλλα που κοιμάται στο τραπέζι" ως καλλιτέχνη, μπορεί να μας πει πολλά περισσότερα για το νόημα του πίνακα. Η κοιμωμένη γυναίκα μπορεί να είναι κάλλιστα ένα μοντέλο που εξαντλήθηκε από την πόζα. - "Το Κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι"
Ο πιο δημοφιλής πίνακας του Βερμέερ, έχει επανεξεταστεί χρησιμοποιώντας τις πιο πρόσφατες επιστημονικές τεχνικές. Τα αποτελέσματα, τα οποία αναλύονται από τη συντηρήτρια Άμπυ Βάντιβιρ και μια διεθνή ομάδα, θα παρουσιαστούν στους επισκέπτες σε μια έκθεση που θα εγκαινιαστεί στις 8 Ιουνίου, με τίτλο 'Ποιο είναι αυτό το κορίτσι'; Μπορούμε να αναφέρουμε ότι η υπερσύγχρονη απεικόνιση, συμπεριλαμβανομένης της τρισδιάστατης ψηφιακής μικροσκόπησης, παρήγαγε εικόνα φτιαγμένη με περισσότερα από 100 δισεκατομμύρια εικονοστοιχεία. Οι διαδικτυακοί θεατές θα μπορούν να κάνουν ζουμ και να δουν τεράστιες λεπτομέρειες, με ορατά ακόμη και μεμονωμένα σωματίδια χρωστικών ουσιών. Μια τρισδιάστατη εικόνα του πίνακα ύψους τεσσάρων μέτρων θα προβληθεί στο φουαγιέ του Μαουρίτσουις.
 |
| Γιοχάνες Βερμέερ «Το Κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι» Mauritshuis, The Hague |
Οι επιστήμονες πληροφορικής εργάζονται επίσης σε μια ψηφιακή απεικόνιση του πώς μπορεί να έμοιαζε ο πίνακας όταν έφυγε από το καβαλέτο του καλλιτέχνη. Πίσω από το κορίτσι, ο Βερμέερ ζωγράφισε αρχικά μια πράσινη κουρτίνα, αλλά οι μπλε και κίτρινες χρωστικές έχουν ξεθωριάσει, αφήνοντας το σημερινό γκριζόμαυρο απλό φόντο. Έχουν επίσης γίνει χρωματικές αλλαγές στις σκιές στη δεξιά πλευρά του κεφαλόδεσμου της κοπέλας. Αυτές αρχικά θα είχαν πιο θερμό τόνο, καθιστώντας τη σφαιρική φόρμα του κεφαλιού της πιο ρεαλιστική. Το πρόσωπό της θα ήταν πιο κόκκινο, ιδιαίτερα στις σκιές. Έτσι το κορίτσι θα φαινόταν πιο ζωντανό και τρισδιάστατο.
Όσο για το μαργαριτάρι, η Βάντιβιρ το περιγράφει ως "μια ψευδαίσθηση -δεν έχει περίγραμμα-, αλλά ούτε και άγκιστρο για να κρεμαστεί από το αυτί της κοπέλας: είναι απλώς μερικές πινελιές λευκού". Αναφορικά, ένα μαργαριτάρι αυτού του μεγέθους θα ήταν αστρονομικά ακριβό, και ως εκ τούτου, το κορίτσι μπορεί κάλλιστα να απεικονίζεται με ένα γυάλινο στολίδι.
- Η ταυτοποίηση της σελίδας ενός βιβλίου
Η Έβελυν Βερχέγκεν, ερευνήτρια του Πανεπιστημίου της Αμβέρσας, ταυτοποίησε το ανοιχτό βιβλίο που εμφανίζεται στην "Αλληγορία της πίστης"του Βερμέερ.
 |
| Γιοχάνες Βερμέερ «Αλληγορία της πίστης» The_Metropolitan_Museum_of_Art |
Πρόκειται για την έκδοση του 1640 "Θρύλοι των αγίων" των Πέντρο Ριμπαντινέιρα και Χέριμπερτ Ρόσγουεντ. Μπόρεσε επίσης να αναγνωρίσει τη σελίδα που ανοίγει στον πίνακα, τη σελίδα 546, η οποία περιλαμβάνει το κείμενο για τον Ούγκο του Λίνκολν, ο οποίος πέθανε το 1200.
 |
Θρύλοι των αγίων |
Ο Ούγκο γιορτάζεται στις 17 Νοεμβρίου, που τυχαίνει να είναι η ημερομηνία κατά την οποία ο γαλλικός στρατός αναγκάστηκε να αποχωρήσει από την Ουτρέχτη το 1673. Εάν πράγματι υπάρχει σύνδεση με τη σελίδα του Ούγκο, όπως υποψιάζεται η Βερχέγκεν, τότε η χρονολόγηση του πίνακα θα πρέπει αναμφισβήτητα να περιοριστεί από το 1670-74 στα τέλη του 1673 ή του 1674. Πιστεύει επίσης ότι το θέμα του συγκεκριμένου πίνακα δεν είναι η "πίστη" (όπως αντικατοπτρίζεται στον παραδοσιακό τίτλο του), αλλά πιο συγκεκριμένα η Μαρία Μαγδαληνή. Θεωρεί ότι η μορφή της γυναίκας αναπαριστά τη Μαγδαληνή, "μια προσωποποίηση των ευσεβών καθολικών γυναικών που προσεύχονται".
- Η γυναίκα προστάτιδα του Βερμέερ
Τον Φεβρουάριο η εφημερίδα The Art Newspaper αποκάλυψε ότι ο κύριος προστάτης του Βερμέερ ήταν γυναίκα, η Μαρία φαν Ρούιχβεν, και όχι ο σύζυγός της Πίτερ. Η Τζούντιθ Νούρμαν, ιστορικός τέχνης του Πανεπιστημίου του Άμστερνταμ, παρουσίασε ένα επιπλέον στοιχείο στο συμπόσιο, ένα έγγραφο που δικαιολογεί αυτόν τον ισχυρισμό.
"Ο λόγος για τον οποίο η Μαρία έχει αγνοηθεί
και ο Πίτερ έχει τύχει μεγαλύτερης προβολής,
είναι επειδή αυτός, ως άνδρας, ήταν πιο εύκολο να ενταχθεί
και να κατανοηθεί σε έναν ανδρικό κόσμο".
Το έγγραφο είναι ένας κωδίκελος της διαθήκης της Μαρίας το 1664. Ήταν ήδη γνωστό ότι ένα χρόνο αργότερα κληροδότησε 500 γκίλντερς στον Βερμέερ. Όμως το νεοανακαλυφθέν έγγραφο δείχνει ότι το κληροδότημα ήταν πιο μακροχρόνιο. Ο κωδίκελος, που ανακαλύφθηκε στα αρχεία του Leiden, είναι σημαντικό και για έναν άλλο λόγο: Η Μαρία έδωσε έναν πίνακα "δικής του επιλογής" σε έναν φίλο, τον Νίκολας φαν Άσεντελφτ. Η Μαρία και ο Νίκολας φαίνεται ότι μοιράζονταν αμοιβαία αγάπη για την τέχνη.
Η Νούρμαν, δήλωσε στο συμπόσιο: "Ο λόγος για τον οποίο η Μαρία έχει αγνοηθεί και ο Πίτερ έχει τύχει μεγαλύτερης προβολής, είναι επειδή αυτός, ως άνδρας, ήταν πιο εύκολο να ενταχθεί και να κατανοηθεί σε έναν ανδρικό κόσμο".
- Είναι η εκδοχή του έργου "Η κιθαρίστρια" στη Φιλαδέλφεια, ένας Βερμέερ;
Ο Άρι Γουόλερτ, πρώην ειδικός επιστήμονας του Ρέικσμουζέουμ, μίλησε στο συμπόσιο για τις έρευνές του σχετικά με μια άλλη εκδοχή του πίνακα "Η κιθαρίστρια" (η παγκοσμίως αποδεκτή εκδοχή, γύρω στα 1670-72, βρίσκεται στο Κένγουντ, στο Λονδίνο). Η επίμαχη εκδοχή βρίσκεται στο Μουσείο Τέχνης της Φιλαδέλφειας, όπου παραμένει σε αποθήκη από τότε που αμφισβητήθηκε το 1927.
 |
| Γιοχάνες Βερμέερ «Η κιθαρίστρια» Philadelphia Museum of Art |
Ο Γουόλερτ πιστεύει ότι η τεχνική του εξέταση υποδηλώνει ότι ο πίνακας της Φιλαδέλφειας δεν είναι μόνο έργο του 17ου αιώνα, αλλά είναι στην πραγματικότητα "ένας πίνακας του Βερμέερ". Οι δύο συνθέσεις είναι σχεδόν ίδιες, εκτός από μια βασική διαφορά, το χτένισμα της κιθαρίστριας.
επιμέλεια-απόδοση: Κάππα Λάμδα
© periopton
Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ΄οιονδήποτε τρόπο χρήση/αναπαραγωγή/ιδιοποίηση του παρόντος
(ολόκληρου ή αποσπασμάτων)
με στοιχεία από The Art Newspaper
