where art is always in focus

26.7.23

φωτογραφική για στιγμιαίες σιδηροτυπίες*

 3.5′ διάβασμα

 
 
 
   Προ ημερών, αναζητώντας πληροφορίες στο διαδίκτυο για μία παλιά φωτογραφική μηχανή, έπεσα επάνω σε κάποια άλλη, της οποίας όχι μόνο την ύπαρξη, αλλά ούτε την κατασκευαστική όσο και λειτουργική της ιδιαιτερότητα, γνώριζα μέχρι εκείνη τη στιγμή. Και εξηγούμαι:
    
Μέχρι τότε θεωρούσα -όπως και πολλοί άλλοι υποθέτω- πως την πρώτη μονοοπτική ρεφλέξ (SLR) φωτογραφική μηχανή στιγμιαίας απεικόνισης την κατασκεύασε η Πολαρόιντ. Ετσι δεν είναι; Λάθος.
Περισσότερα από 60 χρόνια, πριν από την εκπληκτική SLR SX-70 της Polaroid, η βρετανική εταιρεία Butcher παρουσίασε την Dandycam -περίπου 1911-13.
 

   Ήταν μια φωτογραφική μηχανή σε σχήμα κουτιού με επένδυση δερματίνης και παρά την απλή εμφάνισή της, ήταν μια μονοοπτική ρεφλέξ (και μάλιστα με επαναφερόμενο καθρέφτη) η οποία αποτύπωνε με τη μέθοδο της σιδηροτυπίας, σχηματίζοντας μια απευθείας θετική εικόνα επάνω σε φωτοευαίσθητες μεταλλικές πλάκες. Αυτές ήταν κυκλικές και η εικόνα που παρήγαγαν ήταν διαμέτρου 2,5 εκατοστών.

 


η Dandycam με τους φορείς σιδηροτυπιών

   Οι πλάκες φορτώνονταν σε μια θήκη στο πλάι της φωτογραφικής μηχανής και συγκρατούνταν στη θέση τους από ένα ισχυρό ελατήριο. Καθώς ένας μοχλός στο πίσω μέρος του μηχανισμού αποθήκευσης πλακών τραβιόταν προς τα έξω και πιεζόταν ξανά, η πρώτη μεταλλική πλάκα ωθείτο στη θέση της πίσω από το φακό, ο οποίος κατηύθυνε την εικόνα της μέσω ενός εσωτερικού γωνιακού καθρέφτη σε ένα στρογγυλό εικονοσκόπιο στο πάνω μέρος του σώματος. Αυτό ήταν καλυμμένο με κόκκινο γυαλί επειδή "έβλεπε" μέσα στο σώμα της φωτογραφικής μηχανής και το φως ημέρας θα θόλωνε τις φωτοευαίσθητες πλάκες στο εσωτερικό της.

 

σε ένα πλευρικό διαμέρισμα
ένα μεγάλο σπειροειδές ελατήριο
συγκρατεί τις πλάκες στη θέση τους

   Η έκθεση γινόταν γυρίζοντας ένα κουμπί στο πλάι του σώματος, που σήκωνε τον καθρέφτη ώστε το φως να φτάσει στην φωτοευαίσθητη επιφάνεια. Όταν το κουμπί απελευθερωνόταν, ο καθρέφτης επέστρεφε στην αρχική του θέση για να αποκόψει το φως από την πλάκα, ολοκληρώνοντας την έκθεση και επαναφέροντας την ανακλώμενη εικόνα στο σκόπευτρο. Στη συνέχεια, ο πλευρικός μοχλός τραβιόταν προς τα έξω, γεγονός που απελευθέρωνε την εκτεθειμένη πλάκα πίσω από το φακό η οποία έπεφτε σε μια μικρή δεξαμενή εμφάνισης στη βάση του σώματος. Η δεξαμενή περιείχε ένα διάλυμα εμφανιστή και σταθεροποιητή μιας χρήσης, το οποίο παρήγαγε μια πλήρως εμφανισμένη θετική εικόνα σε περίπου πέντε λεπτά. Η τελική (θετική) εικόνα απαιτεί στη συνέχεια μόνο ξέπλυμα με νερό και στέγνωμα. Όταν ο μοχλός πιεζόταν και πάλι προς τα μέσα, έσπρωχνε την επόμενη πλάκα στη θέση της για μια νέα έκθεση.

 

ένα άλλο διαμέρισμα στο πίσω μέρος
περιέχει μια μικροσκοπική δεξαμενή εμφάνισης
στην οποία πέφτουν οι πλάκες μετά την έκθεση

Η φωτογραφική μηχανή ήταν εξοπλισμένη με έναν αχρωματικό φακό και δεν διέθετε ρυθμίσεις έκθεσης ή εστίασης.

 

   Εντάξει, τα πέντε λεπτά δεν ήταν ακριβώς μια χρονική διάρκεια που θα αποκαλούσαμε στιγμιαία, αλλά ας αναλογιστούμε πως παρήγαγε μια πλήρως εμφανισμένη εικόνα πολύ πιο γρήγορα από την χρονοβόρα διαδικασία έκθεσης μιας συμβατικής πλάκας, που έπρεπε μετά να εμφανισθεί και να εκτυπωθεί σε σκοτεινό θάλαμο.

 

*παλιά φωτογραφική μέθοδος παραγωγής
θετικής εικόνας όπου χρησιμοποιείτο
κάποιο φτηνό μέταλλο
αντί για γυαλί σαν βάση για τη δημιουργία
της φωτοευαίσθητης επιφάνειας

 

Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ΄οιονδήποτε τρόπο χρήση/αναπαραγωγή/ιδιοποίηση του παρόντος
(ολόκληρου ή αποσπασμάτων)

 

επιμέλεια-κείμενο: Κάππα Λάμδα

© periopton