τα φωτογραφικά αυτόματα, η Αμελί και ο φωτορεπόρτερ

5' διάβασμα

 

 

Η έννοια του θαλάμου στιγμιαίας φωτογράφισης, από την αρχή σχεδόν της λειτουργίας του, γοήτευσε γενιές καλλιτεχνών. Οι σουρεαλιστές στο Παρίσι, από το 1928 που στήθηκαν τα πρώτα φωτογραφικά αυτόματα, τους χρησιμοποίησαν κατά κόρον και εμμονικά. Τους προσέλκυε το γεγονός πως μέσα σε λίγα λεπτά, και με ένα μικρό αντίτιμο, η μηχανή τους προσέφερε, μέσω ενός πορτρέτου, μια εμπειρία παρόμοια με την αυτόματη γραφή.

Βέβαια το πιο αξιοσημείωτο -πιθανότατα και συναρπαστικό σημείο καμπής του φωτογραφικού αυτόματου ήταν η ενοποίησή του με την ποπ κουλτούρα. Χάρη στον Άντι Γουόρχολ, το φωτογραφικό αυτόματο δεν είναι πλέον απλώς ένα "μηχάνημα που καταγράφει φωτογραφίες", αλλά θεωρείται από μόνο του μια μορφή τέχνης. Ο Γουόρχολ το έκανε δημοφιλές ως μια μορφή τέχνης στην οποία μπορεί να συμμετέχει ο καθένας.

 

Andy Warhol

Ο θάλαμος, η αυτοματοποιημένη διαδικασία, η λωρίδα χαρτιού... και μετά η αστοχία, το μη αποδεκτό αποτέλεσμα, η απόρριψη. Το ερώτημα ποιοί είναι όλοι αυτοί; Πόσες ιστορίες και μυστήρια κρύβονται πίσω από την κουρτίνα;

Αυτές ακριβώς οι "λάθος" εικόνες των αγνώστων, εκτός κάδρου ή με κλειστά μάτια, διήγειραν τον φωτορεπόρτερ (και μετέπειτα συγγραφέα) Μισέλ Φολκό ο οποίος, στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και για μεγάλο χρονικό διάστημα, ανέπτυξε την ιδιότυπη συνήθεια να συλλέγει όσες από αυτές είχαν πεταχτεί ή σκιστεί σε κομμάτια γύρω από το φωτοθάλαμο και στους κοντινούς κάδους.

 

 "Για ένα χρόνο, έπαιζα αυτό το παιχνίδι. Μια ιδιοτροπία συλλέκτη, χωρίς καμία ιδέα χρήσης. Μόνο η ευχαρίστηση του να βρίσκεις αντικείμενα, δωρεάν, στο δρόμο και να τα συσσωρεύεις. Το γεγονός ότι, για χρόνια πριν, ήμουν φωτοειδησεογράφος στο Gamma, δεν είναι φυσικά άσχετο με τη φύση αυτής της εμμονής", αναφέρει σε συνέντευξή του. Σημείωνε το μέρος και την ώρα που βρήκε κάθε φωτογραφία, προσθέτοντας ένα μικρό δικό του σχόλιο και σχηματίζει μια συλλογή ατελών πορτραίτων σε ένα άλμπουμ.

 

το άλμπουμ

Στις αναζητήσεις του αυτές, ο Μισέλ Φολκό παρατήρησε ότι ένα και το αυτό άτομο φωτογραφιζόταν συνεχώς σε όλους τους φωτοθαλάμους του Παρισιού. Οι φωτογραφίες του ήταν επιτυχημένες και όμως αυτός ο ψυχαναγκαστικός "φωτογράφος" τις εγκατέλειπε συστηματικά. Ποιος ήταν και γιατί το έκανε αυτό; ...ένα πραγματικό αίνιγμα.

"Την πρώτη φορά, δεν έδωσα σημασία. Τη δεύτερη φορά, αναρωτήθηκα. Την τρίτη φορά, μου κίνησε πραγματικά την περιέργεια. Το είχα εκλάβει σαν μια ψύχωση, ότι ήταν μια μορφή αυτοκτονίας. Αντί να αυτοπυροβοληθεί στο κεφάλι, προτιμούσε να σκίζει τις φωτογραφίες του" διηγείται ο Folco. 

 

 Τελικά, η εξήγηση είναι τόσο κοινότοπη όσο και η ίδια η ζωή: το ανώνυμο πρόσωπο ήταν απλώς ο συντηρητής που ήλεγχε την καλή λειτουργία των μηχανημάτων. Αυτό αφαίρεσε λίγο από τη μαγεία, αλλά, όσο διήρκεσε, τουλάχιστον ο Μισέλ Φολκό επέτρεψε στον εαυτό του να ονειρευτεί!

Λοιπόν, αν αυτή η πρωτότυπη και ποιητική αναζήτηση σας θυμίζει κάτι παρόμοιο... έχετε δίκιο! Είναι ακριβώς αυτή που ενέπνευσε τον χαρακτήρα του Νίνο στο κινηματογραφικό 'Αμελί'. Στην ταινία, η ηρωίδα ερωτεύεται τον Νίνο (Ματιέ Κασσοβίτς), του οποίου η ιδιαιτερότητα είναι να συλλέγει ξεχασμένες φωτογραφίες από τα παρισινά φωτογραφικά αυτόματα.

 

Ο μυστηριώδης ξένος
(στο κέντρο, σε μπλε φόντο)
στο ‘Αμελί’, του Ζαν-Πιερ Ζενέ.

‘Αμελί’ -Ματιέ Κασσοβίτς

‘Αμελί’ -Ματιέ Κασσοβίτς

 "Γνώρισα τον Ζαν-Πιερ Ζενέ λίγο πριν το 'Ντελικατέσεν'. Του έδειξα το άλμπουμ μου. Το πρόσθεσε στις σημειώσεις του και είπε: "Κράτα αυτή την ιστορία για μένα, θα τη χρησιμοποιήσω κάποια στιγμή. Το βρήκα διασκεδαστικό και μάλιστα αρκετά κολακευτικό. Κάποτε ήρθε εκείνη η μέρα και του δάνεισα το άλμπουμ μου. Αλλά δεν συνεργάστηκα καθόλου στην ταινία. Ο Ζενέ μου έστειλε το σενάριο.

 

απόσπασμα από το σενάριο

απόσπασμα από το σενάριο

Βρήκα αστεία αυτή την απροσδόκητη εξέλιξη της μονομανίας μου", θυμάται ο Φολκό. Και κάπως έτσι ένα απλό χόμπι κατέληξε σε μια από τις πιο δημοφιλείς γαλλικές ταινίες μεγάλου μήκους των τελευταίων δεκαετιών.

 

έρευνα-επιμέλεια-κείμενο: Κάππα Λάμδα
© periopton

 

Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ΄οιονδήποτε τρόπο χρήση/αναπαραγωγή/ιδιοποίηση
του παρόντος άρθρου (ολόκληρου ή αποσπασμάτων)