9.5' διάβασμα
Καλλιτέχνες και συλλέκτες στρέφονται ο ένας εναντίον του άλλου
Ο Ντέιβιντ Βελάσκο, διευθυντής εκδόσεων με κύρος στο χώρο των περιοδικών τέχνης, απολύθηκε αφού οι εκδότες του περιοδικού Αρτφόρουμ δήλωσαν ότι η απόφασή του να δημοσιεύσει μια ανοιχτή επιστολή για τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς δεν συνάδει με τις πεποιθήσεις του οργανισμού.
Η επίμαχη επιστολή με τίτλο "Ανοιχτή επιστολή της Καλλιτεχνικής Κοινότητας προς τους Πολιτιστικούς Οργανισμούς", με την οποία ζητείται η απελευθέρωση της Παλαιστίνης και "ο τερματισμός των δολοφονιών και της τραυματισμών όλων των αμάχων, η άμεση κατάπαυση του πυρός, η διέλευση ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα", δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα του περιοδικού στις 19 Οκτωβρίου.
 |
| η σελίδα με την ανοιχτή επιστολή |
Υπεγράφη, όπως το έθεσε ο Ντέιβιντ Βελάσκο διευθυντής του περιοδικού επί σχεδόν έξι χρόνια, από τους περισσότερους καλλιτέχνες που είχαν γίνει εξώφυλλο στο Αρτφόρουμ "από όσους είχα δει ποτέ σε έναν χώρο", Μπάρμπαρα Κρούγκερ, Κάρα Γουόκερ, Νικόλ Άιζενμαν, Ναν Γκόλντιν. Αυτή ήταν η πρώτη στιγμή που αισθάνθηκα ότι υπήρχε συναίνεση, όπου χιλιάδες άνθρωποι υπέγραφαν κάτι που έλεγε: Μπορούμε να συμφωνήσουμε σε αυτό - άνθρωποι που κανονικά θα ήταν αδύνατο να συμφωνήσουν σε οτιδήποτε. Έτσι σκέφτηκα, ότι αυτή είναι η αρχή ενός συνασπισμού", είπε.
Παρά ταύτα, ενώ η επιστολή έκανε λόγο για "απόρριψη της βίας εναντίον όλων των πολιτών, ανεξάρτητα από την ταυτότητά τους", δεν αναφερόταν στη Χαμάς ή στη δολοφονία περισσότερων από 1.200 Ισραηλινών στις 7 Οκτωβρίου.
Ο Βελάσκο την υπέγραψε και αυτός.
 |
| Ντέιβιντ Βελάσκο Credit: Pietro D'Aprano Getty Images for Fondazione Prada |
Οι αντιδράσεις ήταν άμεσες και έντονες και από τη μεριά των καλλιτεχνών αλλά και από τη μεριά των συλλεκτών και πατρόνων της τέχνης.
Από το επόμενο πρωί, οι εκδότες άρχισαν να δέχονται τηλεφωνήματα. Η Μαριάν Μπόεσκι, της οποίας η καταχώρηση για την γκαλερί της έτυχε να εμφανίζεται ανάμεσα στην έκκληση για υπογραφές στον ιστότοπο, επικοινώνησε αμέσως, λέγοντας, "Θέλω να αφαιρέσετε το όνομά μου και το εμπορικό σήμα της γκαλερί μου από την υποστήριξη αυτής της δήλωσης". Η επιστολή περιφρονούσε "τους κανόνες", όπως το έθεσε η Μπόεσκι, "ότι πρέπει να καταδικασθεί η Χαμάς πριν υποστηριχθεί οποιαδήποτε Παλαιστινιακή θέση".
Χωρίς αμφιβολία το Αρτφόρουμ κατά κάποιον τρόπο, ενσαρκώνει τις αντιφάσεις του κόσμου της τέχνης. Είναι ένα παλαιάς κοπής περιοδικό, πολυσέλιδο, ιλουστρασιόν και καλαίσθητο. Η επιστολή ήταν η αφορμή να αναδυθεί η υποβόσκουσα υπαρξιακή κρίση για τον κόσμο της τέχνης. Οι καλλιτέχνες κατηγόρησαν την κοινωνική τάξη που κατέχει και διαχειρίζεται την τέχνη - η οποία τείνει να είναι μεγαλύτερης ηλικίας, λευκή και πλούσια - πως είχε αρχίσει να ενοχλείται όλο και περισσότερο, αν και κυρίως πίσω από κλειστές πόρτες, για την ριζοσπαστικοποίηση των καλλιτεχνών και απλώς τώρα, αυτή η δυσαρέσκεια έχει βγει στο φως. (αυτό βέβαια είναι ένα οξύμωρο σχήμα, γιατί όσον αφορά την ηλικία και το χρήμα είναι κατά κανόνα δύο αλληλένδετες έννοιες. Όσον αφορά δε το χρώμα, αν ήταν Αφροαμερικανοί ή Ασιάτες θα ήταν τα πράγματα διαφορετικά;)
Οι δε περί την τέχνη κινούμενοι παράγοντες, θα προτιμούσαν οι καλλιτέχνες να "παραμείνουν στο έργο τους" μακριά από ακτιβιστικές δράσεις. Και εδώ βέβαια υπάρχει ένα θέμα προς συζήτηση, γιατί δεν μπορείς να ζητάς ρηξικέλευθα και ριζοσπαστικά έργα τέχνης -τα οποία σημειωτέον εμπεριέχουν πολιτική- αλλά ο καλλιτέχνης να είναι "καθώς πρέπει" στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Πολιτικοποίηση α λα καρτ δεν υπάρχει.
Τέλος πάντων, σε λιγότερο από 24 ώρες από τη δημοσίευση της επιστολής, καθώς αναγνώστες και διαφημιστές κατέκλυσαν το περιοδικό με οργισμένα μηνύματα, οι συντάκτες πρόσθεσαν μια φράση στην αρχή της που διευκρίνιζε ότι "δεν συντάχθηκε, καθοδηγήθηκε ή εκπονήθηκε από το Αρτφόρουμ ή το προσωπικό του". Αργότερα επικαιροποίησαν την ανάρτηση για να εκφράσουν την "κοινή απέχθεια των υπογραφόντων για τις φρικτές σφαγές" που διαπράττει η Χαμάς.
Αυτό όμως δεν ήταν αρκετό για τον Τζέι Πένσκε, του οποίου η εταιρεία μέσων ενημέρωσης αγόρασε το Αρτφόρουμ πέρυσι. Κάλεσε τον Βελάσκο για μια συνάντηση και του είπε ότι έπρεπε να ζητήσει δημόσια συγγνώμη για τον κακό χειρισμό της δημοσίευσης της επιστολής.
Η πολιτική τοποθέτηση δεν ήταν το πρόβλημα, είπε, αλλά θα έπρεπε να είχε ενημερώσει τους συναδέλφους του νωρίτερα, δεδομένης της ευαίσθητης φύσης του θέματος.
Ο Βελάσκο είπε στον Πένσκε ότι χρειαζόταν χρόνο για να σκεφτεί το θέμα. Δεν ήταν πεπεισμένος ακόμα ότι είχε κάνει κάποιο εκδοτικό ατόπημα - είχε συμβουλευτεί τους δύο ανώτερους αρχισυντάκτες του ιστότοπου, οι οποίοι ήταν οι μόνοι που επέβλεπαν ποτέ το διαδικτυακό περιεχόμενο. Μέχρι το τέλος της ημέρας, ο Βελάσκο είχε απολυθεί.
Στη συνέχεια, με ανακοίνωσή τους οι εκδότες σημειώνουν ότι η επιστολή "έφερε τα μέλη της ομάδας μας στη δυσβάσταχτη θέση να εκπροσωπούνται από μια δήλωση που δεν ήταν ομόφωνα δική τους".
Η ανοιχτή επιστολή κατέδειξε επίσης πώς και στις δύο πλευρές υπάρχουν εκείνοι που θα προτιμούσαν να βλέπουν και να μην ακούνε τον άλλον. Πολλοί καλλιτέχνες θα ήθελαν οι συλλέκτες να μείνουν στη μεριά τους, δίνοντας χρήματα και όχι συμβουλές, και πολλοί συλλέκτες θα προτιμούσαν οι καλλιτέχνες μόνο να δημιουργούν. Απ' ό,τι γίνεται αντιληπτό οι μεν αντιμετωπίζονται σαν ΑΤΜ, οι δε άλλοι σαν την χήνα με τα χρυσά αυγά. Δεν ξέρω αν το κατανοείτε αλλά είμαστε μία ωραία ατμόσφαιρα!
Μετά άρχισαν οι πιέσεις. Αρκετοί καλλιτέχνες που υπέγραψαν την επιστολή στο Αρτφόρουμ λένε ότι ένιωσαν πίεση από επιφανείς συλλέκτες και παράγοντες να αποσύρουν τις υπογραφές τους.
Άιζενμαν, Καταρίνα Γκρος, Τζόαν Τζόνας και Πίτερ Ντόιγκ ήταν μεταξύ εκείνων που απέσυραν τα ονόματά τους. Ο Ντόιγκ δήλωσε ότι απέσυρε το όνομά του από την αίτηση ψηφίσματος επειδή δεν υπήρχε ρητή αναφορά στην επίθεση της Χαμάς, την οποία αρκετοί άνθρωποι του περιβάλλοντός του έθεσαν υπόψη του ως άκρως οδυνηρή- διατηρεί ωστόσο ανυποχώρητα την υποστήριξή του, για κατάπαυση του πυρός.
Η γκαλερίστα Ντομινίκ Λεβί και οι συνεργάτες της, Μπρετ Γκόρβι και Αμάλια Νταγιάν, συνεργάστηκαν με τη συλλέκτρια Μπέσια Όφερ, τον σύμβουλο τέχνης Σάντυ Χέλερ και τον εκδότη του ενημερωτικού δελτίου Τζέρεμι Χόντγκιν για να γράψουν μια απάντηση προς τους "ανενημέρωτους" υπογράφοντες της πρώτης επιστολής και τη δημοσίευσαν σαν ολοσέλιδη καταχώρηση στους Νιου Γιορκ Τάιμς, της Λε Μοντ και της Γουόλ Στριτ Τζέρναλ. Διαμαρτυρόταν για τη φρίκη των εγκλημάτων της Χαμάς στο Ισραήλ, αλλά δεν έκανε καμία αναφορά στους χιλιάδες αμάχους που είχαν σκοτώσει οι ισραηλινές δυνάμεις στη Γάζα. Χιλιάδες προσωπικότητες της καλλιτεχνικής κοινότητας, μεταξύ των οποίων η Μαρίνα Αμπράμοβιτς, ο Τόμας Χάουζαγκο, ο Ούρς Φίσερ, ο Μαρκ Γκλίμτσερ και ο Ρίτσαρντ Πρινς, υπέγραψαν το κείμενο με τίτλο "Ένα ενωτικό κάλεσμα από τον κόσμο της τέχνης". Αυτό που πραγματικά έκανε ήταν να δείξει τις διαφορές του.
Βέβαια τόσο η αρχική επιστολή όσο και η απάντησή της υποδηλώνουν ότι οι θάνατοι αμάχων της άλλης πλευράς είναι θλιβεροί, γι' αυτό και τους αφήνουν ασχολίαστους. Ως αποτέλεσμα, οι παραλείψεις έχουν γίνει το μήνυμα. "Μια επιστολή με υπογραφές θα πρέπει να είναι σύντομη. Είναι μια επείγουσα παρέμβαση- δεν πρόκειται να αντανακλά ολόκληρη την κοσμοθεωρία όλων όσων υπογράφουν", δήλωσε η συγγραφέας και ακτιβίστρια Ναόμι Κλάιν. Πολύ βολική υπεκφυγή κυρία Κλάιν!
Τέλος οι συγγραφείς και οι καλλιτέχνες αντιδρώντας σε αυτή την «τιμωρητική» πρακτική προς το προσωπικό του περιοδικού, άρχισαν να αποσύρουν τις συμμετοχές τους στο τεύχος Δεκεμβρίου. Σχεδόν 700 υπέγραψαν μια δήλωση υπέρ του μποϊκοτάζ, δεσμευόμενοι να μην συνεργαστούν με το περιοδικό μέχρι να κάνει "ουσιαστικές αλλαγές στον εκδοτικό οργανισμό". Τον Νοέμβριο, το υπόλοιπο προσωπικό του Αρτφόρουμ εξέδωσε μια δήλωση πως "δεσμεύονται να υπερασπιστούν την πολιτική έκφραση, το διάλογο, την ελευθερία του τύπου, και την ανεξαρτησία". Όμως το μποϊκοτάζ έχει ήδη πλήξει το τεύχος Δεκεμβρίου, και το προσωπικό αισθάνεται ότι δέχεται επίθεση από όλες τις πλευρές. "Το τζίνι έχει πλέον βγει από το μπουκάλι", όπως δήλωσε ένας εργαζόμενος. «Δεν νομίζω ότι είναι πλέον δυνατή η ανασύσταση ενός αποπολιτικοποιημένου καλλιτεχνικού κόσμου».
Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ΄οιονδήποτε τρόπο χρήση/αναπαραγωγή/ιδιοποίηση
του παρόντος άρθρου (ολόκληρου ή αποσπασμάτων)
επιμέλεια-κείμενο: Κάππα Λάμδα
© periopton
