η (υψηλή) χρηματιστηριακή αξία των φωτογραφιών

5΄διάβασμα

 

 

Ιδού λοιπόν μερικά στοιχεία σχετικά με τη διακύμανση στο χρηματιστήριο αξιών των φωτογραφιών, αλλά και ορισμένα χαρακτηριστικά, που σχετίζονται κυρίως με τα αντίτυπα, και πώς διαμορφώνουν αυτές τις αξίες. 

Όπως με τα περισσότερα υψηλής κεφαλαιοποίησης έργα τέχνης, η τιμή που μια φωτογραφία μπορεί να αποσπάσει σε μια δημοπρασία, καθορίζεται από την ιστορία που συνοδεύει την εικόνα, την φήμη του καλλιτέχνη που την έκανε, και τις τιμές που επιτεύχθηκαν από προηγούμενες δημοπρασίες έργων.

 

Gilbert & George 'For Her Majesty' (1973)
πωλήθηκε για $2,000,000

 

Ωστόσο υπάρχει ένας πρόσθετος -και καθοριστικός- παράγοντας για τον προσδιορισμό της αξίας μιας εικόνας και αυτός είναι τα αντίγραφα, καθώς οι φωτογραφίες, ως γνωστόν, αναπαράγονται. Υπάρχει λοιπόν μια παρατεταμένη προκατάληψη εις βάρος της φωτογραφίας λόγω της αναπαραγωγιμότητας της και μέρος της οφείλεται στον τρόπο που οι φωτογραφίες αναπαρήχθησαν για τα πρώτα 150 χρόνια που υπήρχε το μέσο: Εως και τη δεκαετία του 1970, πολλές φωτογραφίες δεν αναπαράγονταν σε αριθμημένα αντίτυπα. Λαμβάνοντας υπόψη ότι μια σειρά αντιτύπων χαρακτικών του Πικάσο θα επισημαίνονταν 1/100 και ούτω καθεξής, φωτογράφοι όπως οι Άνσελ Άνταμς, Γουόκερ Ίβανς, και Ντοροθέα Λανγκ απλά τύπωναν -και αυτό συνέβαινε συχνά- όσα αντίγραφα ήθελαν, περιστασιακά παραλείποντας ακόμη και να τα χρονολογήσουν. Γι' αυτό τον λόγο έχουν θεσπισθεί ταξινομικές βαθμίδες, που λειτουργούν σαν περιοριστικές δικλείδες, όπου οι φωτογραφίες κατατάσσονται κατόπιν διευκρινήσεων σε σαφή αλλά και ασαφή ερωτήματα του τύπου: υπάρχουν 30 αντίτυπα που κυκλοφορούν, ή μόνο τρία και ένα δοκίμιο; Όσο πιο σπάνια η εικόνα, τόσο πιο πιθανό είναι να συγκεντρώσει μια μεγαλύτερη τιμή. Ας μην ξεχνάμε όμως ότι ένας πίνακας π.χ. ενός Φλαμανδού δασκάλου κρίνεται από την κατάστασή του, την προέλευση και την αισθητική του αξία, ενώ αντίθετα μια φωτογραφία από τον Λάζλο Μοχόλι-Νάγκι κρίνεται σύμφωνα με αυτά τα στοιχεία αλλά, ταυτόχρονα, σύμφωνα και με πολλά άλλα, χρονικά και ποσοτικά, π.χ. αν τυπώθηκε κατά τη διάρκεια της ζωής του καλλιτέχνη, πόσο σύντομα μετά την εμφάνιση του αρνητικού έλαβε χώρα η εκτύπωση, πόσα αντίτυπα από το ίδιο αρνητικό υφίστανται, και ούτω καθεξής. Αυτή η αβεβαιότητα, όπως είναι φυσικό, έχει συμβάλει στη διατήρηση των τιμών προς τα κάτω. Γιατί οι τιμές παρότι φαινομενικά παρουσιάζονται υψηλές, αντιστοιχούν, παρ'όλα αυτά, στο ένα δέκατο -περίπου- σ'αυτές των ζωγραφικών ή των έργων γλυπτικής. Αυτή η δημιουργούμενη ανισότητα -τουλάχιστον ένα μέρος της- εμφανίζεται να είναι ένα εγκεφαλικό κατασκεύασμα. Ο λόγος; Προφανής κανένας, αλλά με πολλές υποθετικές ερμηνείες να πλανώνται. Ίσως η φωτογραφία έχει μια εγγενή αδυναμία, η οποία δεν της επιτρέπει να συμβαδίσει επ'ουδενί με τη ζωγραφική στο λαμπρό καλλιτεχνικό πεδίο. Ίσως τα διάφορα προσκόματα, δημιουργούν αυτή την πλειοψηφούσα άποψη αδυναμίας συμπόρευσης, οπότε μεταφέρουν εκούσα άκουσα την φωτογραφία στο κάτω όροφο. Όπου βρίσκεται τί; Ας πούμε η παρέα των καλούτσικων τεχνών; Ίσως συμβάλλει σ'αυτόν τον διαχωρισμό και ο προκύπτων -λόγω του μέσου- ιδιότυπος δυϊσμός, αυτός της μηχανιστικής αποτύπωσης και της εικαστικής δημιουργικής πράξης. Αυτά όσον αφορά την κατάσταση εκτός συνόρων. Γιατί εντός της επικράτειας τα διαδραματιζόμενα οδηγούν σε τραγελαφικές καταστάσεις. Όταν ακούς ατάκες τύπου "καταπληκτική εικόνα, αν ήταν ζωγραφική..." (ή το συγγενές ...σαν ζωγραφικός πίνακας είναι) ή "τόσα πολλά; μα στο κάτω κάτω μια φωτογραφία είναι", συν την ανύπαρκτη προβολή και υποστήριξη, ε, τότε πορεύεσαι μεταξύ θυμηδίας και θλίψης. Σας προλαβαίνω -πριν προλάβετε να με εγκαλέσετε για λάθος κοινωνικές συναναστροφές- λέγοντας ότι η τέχνη δεν είναι υπόθεση πέντε καλλιεργημένων ατόμων ή μιας παρέας ή αποπληρωμής κάποιας υποχρέωσης.

Τέλος πάντων, αν θέλαμε να καταρτίσουμε μια λίστα με τους 40 πιο ευπώλητους καλλιτέχνες, θα είχαμε επικεφαλής τον Ανδρέας Γκούρσκι (με 11 έργα από τα 40), Σίντυ Σέρμαν (με 7/40) και Ρίτσαρντ Πρινς (με 4/40).

Αντρέας Γκούρσκι 'Rhein II' (1999)
πωλήθηκε για $4,338,500 το 2011

Σίντυ Σέρμαν "Untitled #96" (1981)
πωλήθηκε για $3,890,500 το 2011

Ρίτσαρντ Πρινς (2001-02) 'Χωρίς τίτλο' (Cowboy)
πωλήθηκε για $1,248,000 το 2005

Αλλά ταυτόχρονα υπάρχουν και άλλα ονόματα που η αξία των έργων τους προκαλεί ιλίγγους, φθόνο, αγανάκτηση (για τα ελληνικά φωτογραφικά δεδομένα), θαυμασμό, ερωτηματικά, γενικώς... προκαλεί.

Billy the Kid – αγνώστου(1880)  
πωλήθηκε για $2,300,000

Έντουαρντ Στάιχεν 'The Pond-Moonlight' (1904)
πωλήθηκε για $2,928,000 το 2006

Για παράδειγμα η φωτογραφία (c-print) του Τόμας Στρουθ 'Πάνθεον', Ρώμη, 1991, η οποία βρίσκεται στην 23η θέση των ακριβότερων φωτογραφιών, πωλήθηκε 1.8 εκατομμύρια δολάρια υπερβαίνοντας την αρχική εκτίμηση η οποία κυμαινόταν μεταξύ 800,000 και 1.2 εκατομμύρια στον οίκο Sothby's στη Νέα Υόρκη τον Μάϊο του 2015. Με τις υγείες μας!!!

Τόμας Στρουθ 'Πάνθεον', Ρώμη, 1991

Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ΄οιονδήποτε τρόπο χρήση/αναπαραγωγή/ιδιοποίηση
του παρόντος άρθρου (ολόκληρου ή αποσπασμάτων)

επιμέλεια-κείμενο: Κάππα Λάμδα

© periopton

Όλες οι εικόνες προέρχονται από τους οίκους
Sotheby’s, Christie’s and Phillips,
χρησιμοποιούνται δε μόνο για ενδεικτικούς λόγους.