6.5' διάβασμα
Μία νέα περίπτωση Βίβιαν Μάιερ έρχεται στο προσκήνιο, με το άγνωστο φωτογραφικό έργο να έχει ανακτηθεί όχι μέσω δημοπρασίας, όπως της Μάιερ, αλλά από τα σκουπίδια στα οποία είχε πεταχτεί.
Πρόκειται για το φωτογραφικό αρχείο της εικονοκλαστικής, μυστηριώδους και γοητευτικά μονωνυμικής καλλιτέχνιδας Μπεττίνα. Λόγω αυτού, πραγματοποιήθηκε μια έκθεση στη Νέα Υόρκη που αποτελείτο από επιλεγμένα έργα μιας δημιουργικής διαδρομής 50 ετών, έργα που δεν είχε δει σχεδόν ποτέ κανείς.
 |
| Μπεττίνα Γκρόσμαν |
Η Μπεττίνα (η οποία χρησιμοποιούσε μόνο το μικρό της όνομα), ισόβια Νεοϋορκέζα, γεννήθηκε ως Μπεττίνα Γκρόσμαν στο Μπρούκλιν το 1927, ταξίδεψε στην Ευρώπη τη δεκαετία του '50 και του '60 για τη δουλειά της ως σχεδιάστρια υφασμάτων, πριν εγκατασταθεί στο φημισμένο Chelsea Hotel το 1972, όπου έζησε και εργάστηκε για σχεδόν πενήντα χρόνια, μέχρι το θάνατό της το 2021. Το έργο της πραγματευόταν τις οπτικές γλώσσες των συγχρόνων της: Οπ Αρτ, εννοιολογικότητα, μινιμαλισμός. Παρ΄όλα αυτά, δεν είναι σαφές ότι είχε ουσιαστικές σχέσεις με οποιονδήποτε από τους πιο γνωστούς καλλιτέχνες γύρω της.
Ταυτόχρονα απέρριπτε τη λογική του μοναδικού αντικειμένου τέχνης. "Κάθε έργο δεν είναι παρά ένα στοιχείο σε μια διαδικασία που πρέπει να υφανθεί σε έναν τεράστιο κόσμο αλληλένδετων κρυφών νοημάτων", έγραφε, "όπου το ένα είναι σχετικό με το άλλο, τυχαίο το ένα με το άλλο, αλληλοεξαρτώμενο το ένα από το άλλο, ενοποιημένο και διαμορφωμένο σύμφωνα με το άλλο, υλοποιείται το ένα σύμφωνα με το άλλο σε ένα ευρύτερο σύνολο".
Δούλευε ασταμάτητα- ήταν γνωστό ότι κοιμόταν σε μια καρέκλα στο διάδρομο, καθώς το διαμέρισμά της ήταν τόσο γεμάτο με έργα τέχνης που σπάνια επέτρεπε στους άλλους να τα βλέπουν.
Η φιλοδοξία της Μπεττίνας, όπως και τα ίδια τα έργα της, ήταν καθαρή και μαθηματική: το καθήκον της ως καλλιτέχνιδας ήταν απέναντι στον εαυτό της. "Όταν σε κάποιον δίνεται αυτή η ανταμοιβή του να βλέπει κάτι να αλλάζει μπροστά στα μάτια του και να μπορεί να το αποτυπώσει και να το συγκεκριμενοποιήσει ώστε να το καταλάβουν και οι άλλοι, τότε αυτό είναι ευθύνη", δήλωσε σε μια συνέντευξή της. "Και εγκαταλείπεις το φαγητό σου, τις ανάγκες σου, για κάτι τέτοιο, γιατί γίνεται μια Δέσμευση που σε κυριεύει. Και πρέπει να το επιδιώξεις!"
Μία ενότητα του έργου της με τίτλο: "Phenomenological New York" (δεκαετία 1970-1980), έχει ως θέμα την πόλη, προσφέροντας διαμορφώσεις συμπλεγμάτων, στρεβλά τοπία δρόμων και αρχιτεκτονικές επιφάνειες. Με απαλές αποχρώσεις από μια παλέτα καφέ και κίτρινων χρωμάτων, τα έργα της θυμίζουν τα καθιερωμένα μοντάζ της δεκαετίας του '70 και της δεκαετίας του '80, στα οποία πλήθη επιβατών περιηγούνται στο δημόσιο χώρο, υπό το φάσμα του ανάγλυφου φωτός.
Η Μπεττίνα περιέγραψε κάποτε τη φαινομενολογική της εργασία με τον εξής τρόπο:
"Βλέπετε, ήμουν πίσω στη Νέα Υόρκη και προσπαθούσα να βρω αυτό το αόρατο μυστικό. Και υπάρχει ένα μυστήριο εδώ. Μας κρατάει εδώ. [...] Το βρήκα εκεί στην αρχιτεκτονική. Και άρχισα να φωτογραφίζω στρεβλώσεις στην αρχιτεκτονική - όχι ευθείες αντανακλάσεις [...] Και, στη συνέχεια ανακάλυψα ότι [με] την κίνηση, κατά μήκος του τοίχου του κτιρίου, οι αντανακλάσεις άλλαζαν. Κάθε φορά που κινείσαι, αλλάζουν. Και έτσι, φωτογράφιζα μια τετραδιάστατη ακολουθία μιας και μόνο σταθεράς, που ήταν το κτίριο, το οποίο άλλαζε καθώς κινούμουν".
Εδώ η καλλιτέχνις περιγράφει το όραμά της για την κίνηση και την αλλαγή στις αντανακλάσεις των κτιρίων ως μια ματιά σε μια «τετραδιάστατη ακολουθία». Αν και πρόκειται για δύο διαφορετικούς κλάδους των μαθηματικών, οι μη Ευκλείδεια και η n-διάστατη γεωμετρία (που περιλαμβάνουν την τέταρτη διάσταση) συνήθως συμβαδίζουν με την αναζήτηση νέων χωρικών δυνατοτήτων του καλλιτέχνη. Ένα χαρακτηριστικό του τετραδιάστατου χώρου είναι η ικανότητα των μορφών να κινούνται μέσα από χωρικούς φραγμούς χωρίς να δημιουργούν ρήγματα - ένα είδος υπερκινητικότητας[1*]. Μέσω της εστίασής της σε ανακλαστικές επιφάνειες, οι μορφές της Μπεττίνας και οι κινήσεις τους διαθλώνται στον περιβάλλοντα χώρο.
 |
| λεπτομέρεια 1 |
 |
| λεπτομέρεια 2 |
 |
| λεπτομέρεια 3 |
Πολλοί καλλιτέχνες του 19ου και του 20ού αιώνα - ο Ντυσάν, ο Σεζάν, ο Μοχόλι-Νάγκι και ο Σμίθσον, για να αναφέρουμε μόνο μερικούς - ενδιαφέρθηκαν για τις δυνατότητες της μη Ευκλείδειας γεωμετρίας να αποκαλύψει ριζικά νέες προσεγγίσεις του χώρου[2*]. Μια από τις σημαντικότερες διαφοροποιήσεις μεταξύ Ευκλείδειας και μη Ευκλείδειας γεωμετρίας είναι η απόρριψη από τη δεύτερη της αναπόδεικτης παραδοχής της πρώτης ότι ο χώρος είναι επίπεδος.
Παρήγαγε ένα σύνολο έργων που εμπλέκεται όσο και αποκλίνει από τα σύγχρονα ιστορικά κινήματα της τέχνης - κινήματα όπως η γεωμετρική αφαίρεση, ο μινιμαλισμός, η εννοιολογική τέχνη και ο μετα-εννοιολογισμός. Ενώ υπάρχουν σαφείς συγγένειες, η πρακτική της Μπεττίνας υπονομεύει πολλές από τις αντινομίες που ήταν κεντρικές σε αυτά τα κινήματα: ήταν εξίσου προσκολλημένη στο πλέγμα όσο και στη ρευστότητα, την κίνηση και την αλλαγή με την πάροδο του χρόνου- σχεδίασε εξαιρετικά εννοιολογικές, μεθοδικές διαδικασίες, διατηρώντας παράλληλα μια πρακτική προσέγγιση στο υλικό και τη μορφή- πειραματίστηκε με πολλά μέσα αφαίρεσης, διατηρώντας παράλληλα τη φιγούρα- και ούτω καθεξής. (Κ. Λ.)
 |
| λεπτομέρεια 4 |
 |
| λεπτομέρεια 5 |
[1*] "Μέχρι το τέλος του δέκατου ένατου αιώνα, πολλοί συγγραφείς διατυμπάνιζαν την ανωτερότητα της σκέψης που βασιζόταν στην κατανόηση της τετραδιάστατης γεωμετρίας και καθιέρωσαν συλλογικά στη λαϊκή κουλτούρα την άλλοτε εσωτεριστική μαθηματική ιδέα της τέταρτης διάστασης. Ορισμένοι προβοκάτορες και πνευματιστές οραματίστηκαν ακόμη και ένα είδος υπερήρωα 4-D, ο οποίος θα μπορούσε να περνάει μέσα από τοίχους και να κάνει παρόμοια εκπληκτικά κατορθώματα".
-Robbin, Tony. Shadows of Reality: The Fourth Dimension in Relativity, Cubism, and Modern Thought. New Haven: Yale University Press, 2006.
[2*] Henderson, Linda Dalrymple. “The Fourth Dimension and Non-Euclidean Geometry in Modern Art: Conclusion.” Leonardo 17, no. 3 (1984)
επιμέλεια-κείμενο: Κάππα Λάμδα
Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ΄οιονδήποτε τρόπο χρήση/αναπαραγωγή/ιδιοποίηση
του παρόντος άρθρου (ολόκληρου ή αποσπασμάτων)
