3' διάβασμα
Περιγραφή
Μία
από τις προκλήσεις της τεχνητής νοημοσύνης
είναι η ικανότητα να συνοψίσεις ένα
βιβλίο. Για να ελεγχθεί εάν μια σύνοψη
είναι σωστή, «θα πρέπει να διαβάσεις
όλο το βιβλίο. Κανείς δεν θέλει να το
κάνει αυτό…», είπε χαριτολογώντας ο
διευθύνων σύμβουλος μεγάλης εταιρίας
του χώρου σε μια διάλεξη ΤΕD.
Το παρόν
βιβλίο δεν
είναι εύκολο να αποδοθεί περιληπτικά.
Περιλαμβάνει μια πληθώρα εννοιών και
διαπιστώσεων που έχουν απώτερο σκοπό
να σκιαγραφήσουν τον ρόλο της εικόνας
και του βίντεο στην ψηφιακή εποχή. Το
αναγνωστικό κοινό καλείται να διατρέξει
αυτούσια τη διανοητική πορεία που
περιγράφεται σε αυτές τις σελίδες.
Μελετώντας σε βάθος τους μηχανισμούς
και τις διεργασίες που εμπλέκονται και
αναπτύσσονται όταν είμαστε μπροστά σε
μια οθόνη, μπορεί να επιτευχθεί η –σε
πολλές περιπτώσεις αναγκαία για την
εποχή μας– αναδιαμόρφωση της σχέσης
μας με τα νέα μέσα.
(απόσπασμα)
Η αναστολή της δυσπιστίας
Σε μια θεωρητική προσέγγιση της δραματικής δομής κεντρικό ρόλο έχουν δύο διακριτοί μηχανισμοί της ταύτισης και της αναστολής της δυσπιστίας. Λαμβάνουν χώρα στην πλευρά του θεατή και μας επιτρέπουν να βλέπουμε μια ταινία ενός υπερήρωα που σώζει το σύμπαν με μια γροθιά, χωρίς να λέμε τι χαζά είναι αυτά. Αναστέλλουμε τη δυσπιστία για αυτά που βλέπουμε, τα οποία δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα όπως την ξέρουμε. Παρακολουθούμε την ταινία καλοπροαίρετα, με διάθεση να πιστέψουμε οτιδήποτε. Παράλληλα ταυτιζόμαστε με τον ήρωα ο οποίος ενσαρκώνει την ιδανική εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας. Οι μηχανισμοί αυτοί ίσως προκύπτουν από την έμφυτη τάση μας να θέλουμε να γίνουμε κάτι άλλο. Συνήθως καλύτερο από αυτό που νομίζουμε ότι είμαστε. Μερικές φορές, βέβαια, θέλουμε απλά να συμβεί κάτι διαφορετικό από αυτό που συμβαίνει στην καθημερινότητά μας.
Μια άλλη πολύ σημαντική διάσταση της θέασης των νέων μέσων αφορά την άμεση και στιγμιαία ευχαρίστηση που προκαλείται στον χρήστη όταν εισπράττει κάποια επιβεβαίωση για μια ενέργειά του. Είτε πρόκειται για ένα like σε μια φωτογραφία που ανέβασε, είτε πρόκειται για το ίδιο το γεγονός της θέασης ενός πολυαναμενόμενου βίντεο ενός αγαπημένου μουσικού. Ο αγγλικός όρος είναι instant gratification, σχεδόν κάθε πράξη που τελείται στο ψηφιακό σύμπαν συνοδεύεται από μια άμεση, λιγότερο ή περισσότερο, έντονη ικανοποίηση. Πόσο μας αρέσει όταν το meme που κάναμε retweet γίνεται viral και εξαπλώνεται παντού. Αντίθετα, σχόλια που περνούν απαρατήρητα μας αφήνουν μια αίσθηση κενού.1
Αλλά και η ίδια η πράξη της μίμησης, ως αναπαραγωγή αυτή καθαυτή προκαλεί ευχαρίστηση – είναι μάλλον προφανές. Τείνουμε να μιμηθούμε τη μίμηση της πραγματικότητας την οποία παρακολουθούμε. Ίσως γιατί η ίδια η αντίληψη της πραγματικότητας δεν είναι παρά μια κατασκευή που αντιστοιχεί σε ένα σύνολο φυσικών ερεθισμάτων που συντελείται μέσα στον εγκέφαλό μας. Οι πιθανές εκδοχές οποιασδήποτε κατάστασης σχηματίζουν πιθανά αφηγηματικά νήματα ενός αφηγηματικού χώρου, και εμείς κινούμενοι σε αυτό τον χώρο αναζητούμε την απόλυτα αρτιότερη εκδοχή – με μοναδικό συχνά κριτήριο την απόλαυση. Θέλουμε να σώζουμε το σύμπαν με μια γροθιά, ξανά και ξανά, κάθε βράδυ, σαν να τρώμε ένα παγωτό σοκολάτα.
1van Van Dijck, Jose, The Culture of Connectivity: A Critical History of Social Media Oxford Academic, 2013 ( online edn, Oxford Academic, 24 Jan. 2013), https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199970773.001.0001, accessed 1 Apr. 2023.
το απόσπασμα δημοσιεύεται κατόπιν αδείας του συγγραφέα
Nota bene
O Τάσος Λυμπεράκης είναι Λέκτορας του Τμήματος Φωτογραφίας και Οπτικοακουστικών Τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και είναι συγγραφέας εκπαιδευτικού υλικού σε μεταπτυχιακά προγράμματα του ΕΑΠ και του ΤΕΙ Αθήνας, με αντικείμενο τη Θεωρία της Οπτικής Επικοινωνίας των Νέων Μέσων, το Βίντεο και το Ψηφιακό Χρώμα.
Τάσος Λυμπεράκης
Ψηφιακοί δεσμώτες
Οι περιπλανήσεις του βλέμματος
Εκδόσεις Παπαζήση 2024
Σελίδες 174 - 11,66€
© periopton
