Μεγάλη εταιρεία κερδίζει υπόθεση πνευματικών δικαιωμάτων εναντίον καλλιτέχνη

3' διάβασμα

 

 

 

 

Η νομική διαμάχη που έφερε αντιμέτωπη την ελευθερία έκφρασης ενός καλλιτέχνη με το καθεστώς πνευματικής ιδιοκτησίας μιας εταιρείας.

 

Ο καλλιτέχνης Οντί στο στούντιό του
φωτο: Odee Friðriksson.

Το έργο του καλλιτέχνη, που είναι γνωστός ως Οντί, αφορούσε την δημοσιοποίηση μιας "συγγνώμης" -υποδυόμενος τη μεγαλύτερη ισλανδική αλιευτική εταιρεία Samherji- για τον ρόλο της στο λεγόμενο σκάνδαλο διαφθοράς «fishrot» του 2019. Στην απόφασή του, ο δικαστής περιέγραψε το έργο τέχνης ως «μέσο απάτης, παραβίασης πνευματικών δικαιωμάτων και κακόβουλης ψευδολογίας».
Η μήνυση που κατέθεσε η εταιρεία κατηγορώντας τον καλλιτέχνη για παραβίαση εμπορικού σήματος και κακόβουλη ψευδολογία, αφορά το έργο We're Sorry (2023), για το οποίο ο Οντί  δημιούργησε τον ιστότοπο samherji.co.uk, μιμούμενος την ταυτότητα του εμπορικού σήματος της εταιρείας. Σε αυτή την πλατφόρμα, εξέδωσε τη δήλωση: «Η Samherji ζητά συγγνώμη, δεσμεύεται για αποκατάσταση και συνεργασία με τις αρχές».

το έργο του Οντί,
We’re Sorry (2023).

Ο δικαστής που χειρίστηκε την υπόθεση έγραψε σχετικά: «Ολόκληρος ο σχεδιασμός της ιστοσελίδας είχε ως στόχο να την κάνει να φαίνεται ότι είναι η επίσημη ιστοσελίδα του ενάγοντος. Η παρωδία πρέπει να παραπέμπει σε ένα υπάρχον έργο, αλλά να διαφέρει αισθητά από το πρωτότυπο και να αποτελεί έκφραση χιούμορ ή χλευασμού».
Ο δικαστής ανέφερε επίσης ότι το ψεύτικο δελτίο Τύπου, «ακόμη και αν εξεταστεί στο πλαίσιο ενός έργου επιτέλεσης, περιείχε ομολογίες πολύ σοβαρής φύσης» και παρουσιάστηκε ως ομολογία της Samherji. «Αυτό το τέχνασμα ή η φάρσα δεν ήταν σύμφωνο με τη δημοσιογραφική δεοντολογία, οι αρχές της οποίας πρέπει να εφαρμόζονται και σε άλλους που συμμετέχουν σε δημόσιο διάλογο».
Η ψεύτικη συγγνώμη στο We're Sorry αναφερόταν στο σκάνδαλο διαφθοράς fishrot, το οποίο ήρθε στο φως το 2019 μετά τη δημοσιοποίηση εγγράφων στο WikiLeaks, στα οποία η Samherji φέρεται να δωροδοκούσε αξιωματούχους στη Ναμίμπια με αντάλλαγμα τα πολυπόθητα δικαιώματα αλιείας με τράτες.
«Παραδεχόμαστε ότι χρησιμοποιήσαμε αμοιβές διευκόλυνσης για να επιτρέψουμε διεφθαρμένες οικονομικές συναλλαγές, να αποσπάσουμε κέρδη από τη Ναμίμπια και να πληρώσουμε φόρους επί των ορυκτών», αναφέρεται στην ψεύτικη απολογία. «Παραδεχόμαστε επίσης ότι επωφεληθήκαμε παράνομα από τις ποσοστώσεις σκουμπριού, οι οποίες οδήγησαν σε απώλεια θέσεων εργασίας και μακροχρόνια ζημία στην οικονομία της Ναμίμπια».
Η ψεύτικη συγγνώμη στάλθηκε ως δελτίο τύπου σε περίπου 100 μέσα ενημέρωσης σε 20 χώρες (ανάμεσά τους και μεγάλα βρετανικά έντυπα όπως το BBC, ο Guardian και η Daily Mail που έλαβαν από τον Οντί τα ψεύτικα δελτία τύπου ως μέρος του έργου τέχνης) και το ίδιο κείμενο εκτέθηκε στο Μουσείο Τέχνης του Ρέικιαβικ στο πλαίσιο της πτυχιακής έκθεσης του καλλιτέχνη κατά την αποφοίτησή του από το Πανεπιστήμιο Τεχνών της Ισλανδίας.
Κατά ειρωνικό τρόπο, η απόφαση της Samherji να μηνύσει τον Οντί έφερε πολύ μεγαλύτερη διεθνή προσοχή στο σκάνδαλο fishrot.

Τοιχογραφία του We're Sorry (2023) του Οντί,
στο Μουσείο Τέχνης του Ρέικιαβικ το 2023.
φωτο: Odee Friðriksson.

Ο Οντί έχει δημιουργήσει στο παρελθόν έργα που παρωδούν την οικονομική αεροπορική εταιρεία WOW Air και τα Starbucks, αλλά αυτή τη φορά στόχευσε την Samherji επειδή θεώρησε ότι δεν είχε προσαχθεί ενώπιον της δικαιοσύνης,  παρά το γεγονός ότι το σκάνδαλο με το fishrot καλύφθηκε εκτενώς από τα τοπικά και παγκόσμια μέσα ενημέρωσης.

Από την πλευρά του ο καλλιτέχνης δήλωσε πως «η τέχνη δικάστηκε» και πρόσθεσε: «Πρόκειται για ένα ζωντανό γλυπτό, ένα δυναμικό εννοιολογικό έργο που βρίσκεται στην κοινωνική σφαίρα, στο μυαλό των ανθρώπων και στις συζητήσεις που γίνονται τόσο στο διαδίκτυο όσο και μεταξύ των ανθρώπων. Αυτή η περίπτωση προσθέτει στην καλλιτεχνική και κοινωνική αξία του έργου τέχνης, το οποίο είναι αναμφισβήτητα ένα από τα πιο διάσημα σύγχρονα ισλανδικά έργα τέχνης αυτή τη στιγμή».
Σε ερώτηση μήπως κατά βάθος ήλπιζε να προωθηθεί το έργο μέσω μιας δίκης με μεγάλη δημοσιότητα, απάντησε: «Το έργο τέχνης έχει τη δική του ζωή και μου είναι αδιάφορο πού θα καταλήξει. Ρίχνω τα ζάρια και βλέπουμε τι θα φέρουν».

Πολλοί καλλιτέχνες, συμπεριλαμβανομένων των Yes Men, της Νάντια Πλέσνερ και του Ράγκναρ Κάρτανσον, υποστήριξαν δημοσίως τον Οντί, όπως και οργανώσεις όπως η Ομοσπονδία Ισλανδών Καλλιτεχνών, η Ένωση Ισλανδών Εικαστικών Καλλιτεχνών, το Πανεπιστήμιο του Μπέργκεν και περισσότερες από 25 κορυφαίες οργανώσεις καταγγελιών και ελεύθερης έκφρασης.
 Οι υπερασπιστές του έχουν υποστηρίξει ότι οποιαδήποτε τιμωρητική ενέργεια εναντίον του θα μπορούσε να οδηγήσει στη διαμόρφωση ενός «αποτρεπτικού κλίματος» που θα αποθαρρύνει τους καλλιτέχνες από το να τολμούν να ασκούν κριτική σε μεγάλες εταιρείες υπό το φόβο της νομικής δίωξης.

 

 

Δείτε επίσης:

 

δικαίωση φωτογράφου 

ήταν νομότυπη η χρήση φωτογραφίας του Πρινς από τον Γουόρχολ;  

‘Οι καλοί καλλιτέχνες αντιγράφουν. Οι σπουδαίοι καλλιτέχνες κλέβουν.’

 

 

 

επιμέλεια-απόδοση: Κάππα Λάμδα
© periopton

Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ΄οιονδήποτε τρόπο χρήση/αναπαραγωγή/ιδιοποίηση
του παρόντος άρθρου (ολόκληρου ή αποσπασμάτων)

 

πηγή: artnet news