πίνακας του Καραβάτζο -κρυμμένος για χρόνια- αποκαλύπτεται στη Ρώμη

2' διάβασμα

 

 

 

Καραβάτζο, πορτρέτο του Μαφέο Μπαρμπερίνι (1598), Φωτο: Getty Images

Ένας πίνακας της ιδιοφυΐας του μπαρόκ Καραβάτζο, που δεν έχει εκτεθεί ποτέ στο παρελθόν, εκτίθεται για πρώτη φορά στο κοινό στην γκαλερί Παλάτσο Μπαρμπερίνι της Ρώμης.

Ο πίνακας είναι ένα πορτρέτο του Μονσινιόρ Μαφέο Μπαρμπερίνι, του μελλοντικού Πάπα Ουρβανού Η', ο οποίος κυβέρνησε την Καθολική Εκκλησία και τα Παπικά Κράτη από το 1623 έως τον θάνατό του το 1644.
Ο Μαφέο Μπαρμπερίνι ανταποκρίθηκε στις υψηλές προσδοκίες των αριστοκρατών γονέων του, εκλεγόμενος πάπας το 1623. Εκτός από την επέκταση των παπικών κρατών, την απώθηση ενός ριζοσπαστικού γαλλικού θεολογικού κινήματος και την καθοδήγηση του Τριακονταετούς Πολέμου, ο Ουρβανός Η' βρήκε χρόνο να πατρονάρει τις τέχνες (ο Τζιαν Λορέντζο Μπερνίνι* ήταν ο αγαπημένος του καλλιτέχνης).

Ο Μπαρμπερίνι είχε καλλιεργήσει από νωρίς καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα. Το 1598, ο φίλος του και συνάδελφός του κληρικός Φραντσέσκο Μαρία ντελ Μόντε είχε πάρει υπό την προστασία του έναν καλλιτέχνη που αγωνιζόταν να ανέλθει (φιλοξενώντας τον στο οικογενειακό του παλάτσο) και πρότεινε στον Μπαρμπερίνι να του αναθέσει ένα πορτρέτο. Αυτός ο καλλιτέχνης ήταν ο Μικελάντζελο Μερίζι ντα Καραβάτζο και το έργο που ζωγράφισε, ενός ήπια δυναμικού 30χρονου, είναι αυτό εκτίθεται τώρα για πρώτη φορά στο κοινό.

Το Παλάτσο Μπαρμπερίνι στη Ρώμη
στεγάζει σήμερα την Εθνική Πινακοθήκη Αρχαίας Τέχνης.
Φωτο: Getty Images

Ο πίνακας περνούσε από γενιά σε γενιά για περίπου 300 χρόνια και έφυγε από τους Μπαρμπερίνι κατά τη δεκαετία του 1930, όταν η οικογένεια εκποίησε την περιουσία της. Μόνο ένας μικρός αριθμός ειδικών είχε δει τον πίνακα αυτοπροσώπως, ο οποίος βρισκεται σε μια ανώνυμη ιδιωτική συλλογή στη Φλωρεντία, και ως εκ τούτου, δεν έχει καμία συνοδευτική τεκμηρίωση και παρέμεινε ένα άγνωστο έργο. Αυτό διήρκεσε μέχρι τη δεκαετία του 1960, όταν ο διάσημος κριτικός τέχνης Ρομπέρτο Λόνγκι, ένας Ιταλός μελετητής του Καραβάτζο, πιστοποίησε την αυθεντικότητα του πίνακα ως έργο του Καραβάτζο, ο οποίος ολοκλήρωσε μόνο λίγα πορτρέτα πριν από τον θάνατό του, σε ηλικία μόλις 38 ετών, το 1610.

Ο πίνακας απεικονίζει έναν καθιστό Μπαρμπερίνι σεμνά ντυμένο, φοράει μπιρέτα (το χαρακτηριστικό καπέλο των ρωμαιοκαθολικών κληρικών) και ράσο, να βγαίνει από τη σκιά, με το πρόσωπό του να είναι φωτισμένο και λαμπερό, κρατώντας με το ένα χέρι ένα διπλωμένο γράμμα και δείχνοντας με το άλλο, καθώς κοιτάζει προς τα δεξιά του. «Η καρδιά του πίνακα βρίσκεται στα χέρια, το αριστερό χέρι που κρατάει ένα γράμμα και το δεξί χέρι που αναδύεται από τον πίνακα», ανέφερε σε δήλωσή της η συν-επιμελήτρια Πάολα Νικίτα. «Είναι ένας πίνακας που εκφράζεται μέσα από χειρονομίες».
Το πορτραίτο μπορεί να μην διαθέτει την τολμηρή ατμόσφαιρα του ευρύτερου έργου του Καραβάτζιο -όπως το 'Ιουδήθ αποκεφαλίζει τον Ολοφέρνη' (1602) ή το 'Νάρκισσος' (1599) που εκτίθενται σε κοντινή απόσταση στο Παλάτσο Μπαρμπερίνι- αλλά η μαεστρία του φωτός είναι σίγουρα εμφανής. Το έργο κάνει έντονη χρήση του κιαροσκούρο, μιας τεχνικής που χρησιμοποιεί δραματική χρήση του φωτός και της σκιάς, για την οποία ο Καραβάτζιο είναι διάσημος.

*Τζαν Λορέντσο Μπερνίνι, ο καλλιτέχνης του Μπαρόκ που άφησε ισχυρό καλλιτεχνικό αποτύπωμα στην εικαστική ιστορία της Ρώμης.

Η έκθεση «Caravaggio - The Portrait Unveiled»
πραγματοποιείται στο Palazzo Barberini της Ρώμης
από τις 23 Νοεμβρίου έως τις 23 Φεβρουαρίου. 

επιμέλεια-κείμενο: Κάππα Λάμδα
© periopton

Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ΄οιονδήποτε τρόπο χρήση/αναπαραγωγή/ιδιοποίηση
του παρόντος άρθρου (ολόκληρου ή αποσπασμάτων)