Το ανταποδοτικό βλέμμα
 |
| 📸© Κ.Λ. all rights reserved |
το μάτι που βλέπει το αντικείμενο βρίσκεται στην πλευρά του υποκειμένου, ενώ το βλέμμα βρίσκεται στην πλευρά του αντικειμένου. Όταν κοιτάζω ένα αντικείμενο, το αντικείμενο με κοιτάζει ήδη και μάλιστα από ένα σημείο στο οποίο δεν μπορώ να το δω.
Σλάβοϊ Ζίζεκ
Το “ανταποδοτικό βλέμμα” στο μεταγενέστερο έργο του Λακάν αναφέρεται στην αλλόκοτη αίσθηση ότι το αντικείμενο του βλέμματος ή της ματιάς μας κατά κάποιο τρόπο μας κοιτάζει με τη θέλησή του. Αυτή η αλλόκοτη αίσθηση του να μας κοιτάζει πίσω το αντικείμενο του βλέμματός μας, μας υπενθυμίζει την έλλειψη μας, το γεγονός ότι η συμβολική τάξη διαχωρίζεται από την υλικότητα του Πραγματικού μόνο από ένα εύθραυστο όριο. Ταυτόχρονα μας επηρεάζει με τον ίδιο τρόπο όπως το άγχος ευνουχισμού καθώς το βλέμμα ορίζεται από τον Λακάν ως fascinum*1 στο «Τι είναι μια εικόνα;».
Το fascinum είναι το ασυνείδητο στοιχείο της εικόνας που σταματά και παγώνει τη ζωή. Το βλέμμα μέσα σε μια εικόνα έχει μια τέτοια καθηλωτική δύναμη επειδή, ως ασυνείδητο 'αντικείμενο μικρό α', είναι προϊόν ευνουχισμού.
Ωστόσο, επειδή το 'αντικείμενο μικρό α'(το αντικείμενο της επιθυμίας μας*2) δεν είναι τελικά παρά μια οθόνη για τις δικές μας ναρκισσιστικές προβολές, το να το πλησιάσουμε πολύ κοντά μας απειλεί να μας δώσει την εμπειρία ακριβώς του λακανικού βλέμματος, τη συνειδητοποίηση ότι πίσω από την επιθυμία μας δεν υπάρχει παρά η έλλειψή μας: η υλικότητα του Πραγματικού που μας κοιτάζει πίσω. Αυτή η έλλειψη στην καρδιά της επιθυμίας επιτρέπει ταυτόχρονα στην επιθυμία να επιμένει και απειλεί συνεχώς να μας ρίξει επάνω στον ύφαλο του Πραγματικού.
*1 ξόρκι σε μορφή ανδρικού μορίου
*2 Ο Λακάν θα ορίσει το 'αντικείμενο μικρό α' ως το αντικείμενο της επιθυμίας που αναζητούμε στον άλλο. Είναι ότι ήταν για τους αρχαίους Έλληνες το άγαλμα, που σημαίνει ένα κόσμημα ή ένα γλυπτό που απεικονίζει ένα Θεό. Είναι το πολύτιμο αντικείμενο που είναι κρυμμένο μέσα στον άλλον.
αντικείμενο μικρό α: στα γαλλικά objet petit a,
το a προέρχεται από το autre (άλλος)
επιμέλεια-εικόνα-κείμενο: Κάππα Λάμδα
© periopton
ⓘ πληροφορίες για διαστάσεις-αντίτυπα-τιμή
κατόπιν αιτήματος
Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ' οιονδήποτε τρόπο αναδημοσίευση/χρήση/ιδιοποίηση
των εικόνων (αυτούσιων ή τροποποιημένων),
καθώς και η χρήση της βασικής σύλληψης του έργου,
των προτεινόμενων σαφών εικαστικών λύσεων,
όσο και των επιμέρους (σε χώρο και έννοια) ιδεών.
