5.30' διάβασμα
Είναι ο πίνακας, που πρόσφατα ανακηρύχθηκε αριστούργημα του ύστερου Βαν Γκογκ, στην πραγματικότητα έργο του ελάχιστα γνωστού Δανού ζωγράφου Χένινγκ Έλιμαρ;
 |
| Έλιμαρ (1889), αποδιδόμενο στον Βίνσεντ βαν Γκογκ © LMI Group International, Inc. |
Η διαμάχη γύρω από έναν πιθανό Βαν Γκογκ που αγοράστηκε για λιγότερα από 50 δολάρια σε ένα παζάρι στη Μινεσότα φουντώνει, καθώς όλο και περισσότεροι ειδικοί και λάτρεις της τέχνης παίρνουν θέση, προσφέροντας μια πιθανή εναλλακτική απόδοση του έργου σε έναν ελάχιστα γνωστό Δανό καλλιτέχνη.
Ο ισχυρισμός ότι ο όμιλος LMI Group με έδρα τη Νέα Υόρκη ανακάλυψε ένα χαμένο πορτρέτο του Βαν Γκογκ, προκάλεσε τεράστιο θόρυβο όταν ανακοινώθηκε την περασμένη εβδομάδα. Η εταιρεία δήλωσε ότι η επικύρωση έγινε από ομάδα εμπειρογνωμόνων σύμφωνα με μια πολυδιάστατη «βασισμένη στα δεδομένα» προσέγγιση που κόστισε πάνω από 30.000 δολάρια. Ορισμένοι ερευνητές ασχολήθηκαν με την έκθεση 456 σελίδων της εταιρείας, ενώ άλλοι αισθάνθηκαν σίγουροι και έκαναν την εκτίμησή τους από μια πρόχειρη ματιά στη σύνθεση. Τελικά, ο ισχυρισμός απορρίφθηκε από το Μουσείο Βαν Γκογκ στο Άμστερνταμ, τον κατεξοχήν αρμόδιο για το ποια έργα μπορούν να αποδοθούν νομίμως στον μεταϊμπρεσιονιστή ζωγράφο. Παραμένοντας πιστό στην αρχική του εκτίμηση που έκανε για τον πίνακα το 2019, όταν είχε υποβληθεί προς εξέταση από προηγούμενο ιδιοκτήτη, εκπρόσωπος του μουσείου δήλωσε ότι « επιμένουμε στην άποψή μας ότι δεν πρόκειται για αυθεντικό πίνακα του Βίνσεντ βαν Γκογκ».
Αλλά αν ο πίνακας δεν είναι του Βαν Γκογκ, από πού προήλθε αυτός ο μυστηριώδης καμβάς; Η LMI Group ονόμασε το έργο 'Ελιμαρ (1889) από τη λέξη που είναι ζωγραφισμένη στην κάτω δεξιά γωνία του καμβά. Πιστεύει ότι πρόκειται για αναφορά σε έναν χαρακτήρα από το μυθιστόρημα του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν «Οι δύο βαρόνοι» του 1848. Ωστόσο, άλλοι ειδικοί έχουν τώρα παρουσιάσει μια εναλλακτική θεωρία. Λένε ότι το 'Ελιμαρ μπορεί στην πραγματικότητα να είναι το όνομα του δημιουργού του πίνακα.
«Μου φάνηκε περίεργο το γεγονός ότι ο φερόμενος ως τίτλος βρισκόταν στην περιοχή όπου συνήθως βρίσκεται η υπογραφή», δήλωσε ο Δρ Μάρτιν Πράχερ, ο οποίος παρέχει υπηρεσίες εκτίμησης και πιστοποίησης της γνησιότητας στο Βίρτσμπουργκ της Γερμανίας. Αφού έκανε κάποια έρευνα, βρήκε άλλους πίνακες με την υπογραφή 'Ελιμαρ από έναν ελάχιστα γνωστό Δανό καλλιτέχνη, τον Χένινγκ 'Ελιμαρ, ο οποίος γεννήθηκε στο Άαρχους το 1928 και πέθανε το 1989. Σε μια περίπτωση, ένας πίνακας που αποδίδεται σε 'άγνωστο καλλιτέχνη' και που πωλήθηκε για 25 ευρώ στο Auktionshaus Dannenberg στη Γερμανία τον Σεπτέμβριο του 2024 έφερε επίσης την υπογραφή 'Ελιμαρ γραμμένη με μαύρα έντονα κεφαλαία, όπως ακριβώς και το κείμενο στον πίνακα 'Ελιμαρ (1889).
 |
| Πίνακας ζωγραφικής χιονισμένου τοπίου που αποδίδεται σε «άγνωστο καλλιτέχνη» με υπογραφή «'ΕΛΙΜΑΡ» στην κάτω δεξιά γωνία που πωλήθηκε σε δημοπρασία στη Γερμανία το 2024. φωτό: © Auktionshaus Dannenberg, Berlin. |
Ένας άλλος πίνακας που αποδίδεται στον Χένινγκ Έλιμαρ, της εκκλησίας Svendstrupt στο Άαλμποργκ της Δανίας, πωλήθηκε στο Etsy τον Σεπτέμβριο για περίπου 250 δολάρια. Ωστόσο, το έργο χρονολογείται από τον πωλητή στο 1933, πιθανώς λόγω του αριθμού «33» δίπλα στην υπογραφή στην κάτω δεξιά γωνία. Δεν είναι σαφές αν ο αριθμός αυτός αναφέρεται στην ημερομηνία κατά την οποία ολοκληρώθηκε ο πίνακας, αλλά, αν ο Έλιμαρ γεννήθηκε το 1928, θα ήταν τεσσάρων ή πέντε ετών το 1933.
 |
| Σύγκριση των υπογραφών «'ΕΛΙΜΑΡ» ευγενική προσφορά του Έντουαρντ Ρόσερ |
Η θεωρία για τον Χένινγκ Έλιμαρ αποδείχθηκε επίσης πειστική για τον Βάουτερ βαν ντερ Βέεν, έναν ειδικό στον Βαν Γκογκ, ο οποίος ήταν επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Βαν Γκογκ από το 2006 έως το 2023 και τώρα είναι πρόεδρος της Ακαδημίας Βαν Γκογκ. «Ο λεγόμενος πίνακας του Βαν Γκογκ με τον ψαρά είναι μια φάρσα», έγραψε στο Χ, αποδίδοντας το έργο αντί αυτού στον Χένινγκ Έλιμαρ. «Με κάποιο τρόπο, μια ομάδα 20 λεγόμενων εμπειρογνωμόνων, υποστηριζόμενη από έναν προϋπολογισμό 30.000 δολαρίων, απέτυχε να παρατηρήσει ότι ο Ελιμάρ είναι μια υπογραφή», δήλωσε ο βαν ντερ Βέεν.
Η αρχική του αντίδραση στον ισχυρισμό του LMI ήταν «διασκεδαστική δυσπιστία».
«Ήμουν πεπεισμένος ότι πρέπει να υπάρχει ένας ζωγράφος με το όνομα ή το ψευδώνυμο Έλιμαρ», πρόσθεσε ο βαν ντερ Βέεν. «Εάν ταυτοποιούνταν, η υπόθεση LMI θα καταρριπτόταν αμετάκλητα». Συνάντησε για πρώτη φορά την υπόθεση του Χένινγκ Έλιμαρ μέσω του ιστορικού τέχνης Βίκτορ Ραφαέλ Βερονέζι και σημείωσε πως οι πίνακες του καλλιτέχνη που βρέθηκαν στο διαδίκτυο «μοιράζονται παρόμοια χρωματικά μοτίβα, τον ίδιο διστακτικό χειρισμό των γραμμών και συγκρίσιμη χρήση της σπάτουλας», καθώς και, σε μία τουλάχιστον περίπτωση, μια «πανομοιότυπη» υπογραφή με τον Έλιμαρ (1889).
«Κατά την επαγγελματική μου άποψη, δεν υπάρχει περιθώριο αμφιβολίας: πρόκειται για έναν Χένινγκ Έλιμαρ», κατέληξε ο βαν ντερ Βέεν. «Και είμαι απολύτως βέβαιος ότι δεν πρόκειται για Βαν Γκογκ».
Ποιος ήταν λοιπόν ο Χένινγκ Έλιμαρ; Πολύ λίγα είναι γνωστά για τον καλλιτέχνη, αλλά μια συνέντευξη του 1996 με τον Μπόγιε Έλιμαρ από το Άαλμποργκ αναφέρεται στον πατέρα του Χένινγκ, ο οποίος πέθανε σε ατύχημα το 1989. Ο Χένινγκ διατηρούσε έναν κινηματογράφο με την ονομασία Σκάλα στο Άαλμποργκ και ο Μπόγιε θυμάται πως «αγαπούσε την επιχείρηση», την οποία κληρονόμησε. Όσον αφορά την καλλιτεχνική δραστηριότητα του Χένινγκ, φαίνεται ότι έτεινε να προτιμά τη ζωγραφική τοπίων, αλλά, αν υπήρξε ο δημιουργός του έργου Έλιμαρ (1889), μπορεί να εμπνεύστηκε αντ' αυτού από τον συνάδελφό του Δανό καλλιτέχνη Μίκαελ Άνκερ.
Η μακροσκελής έκθεση της LMI περιγράφει λεπτομερώς διάφορες επιστημονικές αναλύσεις του πίνακα, συμπεριλαμβανομένης της εξέτασης DNA μιας «κόκκινης» τρίχας που βρέθηκε ενσωματωμένη στον καμβά, ενώ παρέχει επίσης εκτενές ιστορικό πλαίσιο τέχνης που αποσκοπεί στην τοποθέτηση του πίνακα στο έργο του Βαν Γκογκ. Ένας κεντρικός ισχυρισμός της εταιρείας είναι ότι ο Βαν Γκογκ δημιούργησε τον πίνακα ως «μετάφραση» ενός άλλου πίνακα, το «Πορτρέτο του Νιλς Γκάιχεϊντε» του Άνκερ. Οι συνθετικές ομοιότητες μεταξύ των δύο έργων είναι έντονες, με το καθένα να παρουσιάζει έναν ψαρά που καπνίζει πίπα ενώ επιδιορθώνει ένα δίχτυ με τη θάλασσα πίσω του. Μήπως ο Έλιμαρ ήταν αυτός που κοίταξε τον Άνκερ και όχι ο Βαν Γκογκ;
 |
| Μίκαελ Άνκερ, πορτρέτο του Νιλς Γκάιχεϊντε (περίπου 1870-1880). © LMI Group International, Inc. |
Η LMI αφιέρωσε ένα τμήμα της έκθεσής της στη λέξη «'ΕΛΙΜΑΡ» που υπάρχει επάνω στον καμβά. Διενήργησε μια «μαθηματική» σύγκριση των γραμμάτων με γράμματα άλλων λέξεων από γνωστούς πίνακες του Βαν Γκογκ, συμπεριλαμβανομένης της λέξης « Εμίλ Ζολά» στη «Νεκρή φύση με τη Βίβλο» (1885). Είπαν ότι η ανάλυση αυτή έδειξε σημαντικές ομοιότητες σε ορισμένα χαρακτηριστικά των γραμμάτων, σε ορισμένες περιπτώσεις έως και 94%. Ο Βαν Γκογκ δεν υπέγραφε όλους τους καμβάδες του, γεγονός που θα εξηγούσε την έλλειψη της δικής του υπογραφής στο Έλιμαρ.
 |
| Ανάλυση γραφής από την LMI Group που συγκρίνει τις λέξεις 'ΕΛΙΜΑΡ και ΕΜΙΛ ΖΟΛΑ από τον πίνακα του βαν Γκογκ «Νεκρή φύση με τη Βίβλο», (1885) φωτό: OddCommon |
Αφού το Μουσείο Βαν Γκογκ εξέδωσε την Παρασκευή την απόφασή του σχετικά με τον πίνακα, ο όμιλος LMI Group εξέδωσε ανακοίνωση ως απάντηση. Δήλωσε ότι «προβληματίστηκε» για την απόφαση του μουσείου να «απορρίψει με συνοπτικές διαδικασίες τα γεγονότα» μέσα σε μόλις μία εργάσιμη ημέρα, «χωρίς να δώσει καμία εξήγηση, πόσο μάλλον να μελετήσει απευθείας τον πίνακα αντί να τον δει από μια αναπαραγωγή JPEG».
Υποστήριξε επίσης πως, αν και το ίδρυμα είναι η απόλυτη αυθεντία για τον Βαν Γκογκ, οι αποφάσεις του δεν είναι αλάθητες, αναφερόμενο σε «τουλάχιστον τέσσερις περιπτώσεις στις οποίες το μουσείο ανέτρεψε τη δική του προηγούμενη γνώμη για το ζήτημα της αυθεντικότητας ενός έργου του Βαν Γκογκ».
Ο Έντουαρντ Ρόσερ, ένας συλλέκτης έργων τέχνης που ήταν μεταξύ εκείνων που αιφνιδιάστηκαν από τον ισχυρισμό της LMI, δήλωσε ότι κατάφερε να συνδέσει τον πίνακα με τον Χένινγκ Έλιμαρ χάρη σε «μια απλή αναζήτηση στο Google με τις λέξεις “πίνακας” και “Έλιμαρ”». Τα έργα αυτού του καλλιτέχνη, όπως διαπίστωσε, έφεραν υπογραφές « σχεδόν πανομοιότυπες με αυτήν στον υποτιθέμενο “ Βαν Γκογκ ”, είπε.
«Πολλά από αυτά που αναγνωρίζουμε στην τέχνη του Βαν Γκογκ είναι ο ρυθμός και η αναλογία των πινελιών του», συνέχισε. «Με κάποιο μαγικό τρόπο, δημιουργούν πίνακες που είναι 'ζωντανοί'- μοιάζουν ακόμη και να δονούνται».
Θα μπορούσαν ποτέ να συγκριθούν οι προσπάθειες του δημιουργού του Έλιμαρ (1889); «Νομίζω ότι είναι ένας φρικτός πίνακας, και απέχει παρασάγγας από έναν αληθινό Βαν Γκογκ».
πηγή: artnet
επιμέλεια-μετάφραση: Κάππα Λάμδα
© periopton
Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ' οιονδήποτε τρόπο χρήση/αναπαραγωγή/ιδιοποίηση
του παρόντος άρθρου (ολόκληρου ή αποσπασμάτων)
