έργα τέχνης δημιουργημένα από Τ.Ν. προστατεύονται με πνευματικά δικαιώματα;

4.30' διάβασμα

Ένα έργο τέχνης που παράγεται από τεχνητή νοημοσύνη κατόπιν υποδείξεων κειμένου δεν μπορεί να προστατεύεται με πνευματικά δικαιώματα, σύμφωνα με τους αμερικανικούς κανόνες.

Η τέχνη που παράγεται από τεχνητή νοημοσύνη (Τ.Ν.) από μια κειμενική καθοδήγηση δεν μπορεί να προστατευθεί με πνευματικά δικαιώματα, ακόμη και αν ένας καλλιτέχνης χρησιμοποιεί εκτενείς, στοχευμένες πληροφορίες εισόδου ή δημιουργεί πολλαπλές επαναλήψεις ενός έργου πριν ικανοποιηθεί με το τελικό αποτέλεσμα, σύμφωνα με τις νέες οδηγίες του Γραφείου Πνευματικών Δικαιωμάτων των ΗΠΑ.
Η απόφαση θα καταργήσει ουσιαστικά την προστασία για το έργο του Τζέισον Άλεν «Théâtre D'opéra Spatial» που δημιουργήθηκε από τεχνητή νοημοσύνη και το οποίο συγκλόνισε τον κόσμο της τέχνης όταν κατέλαβε την πρώτη θέση στην ψηφιακή κατηγορία στην έκθεση Colorado State Fair.

Τζέισον Άλεν,
Théâtre D'opéra Spatial (2022).
φωτογραφία: κοινό κτήμα

Το Γραφείο Πνευματικών Δικαιωμάτων κατέληξε στην απόφασή του σε μια νέα έκθεση σχετικά με τη δυνατότητα πνευματικής ιδιοκτησίας των δημιουργιών μέσω τεχνητής νοημοσύνης που ξεκίνησε το 2023, η οποία περιλάμβανε μια πρόσκληση για κατάθεση απόψεων που συγκέντρωσε περίπου 10.000 σχόλια από το κοινό, συμπεριλαμβανομένων καλλιτεχνών, ερμηνευτών και συνθετών. Οι ομοσπονδιακές αρχές, επισημαίνοντας ότι το Γραφείο Πνευματικών Δικαιωμάτων εξετάζει τον σκεπτικισμό για θέματα δημιουργίας με τη βοήθεια υπολογιστών από το 1965, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η δυνατότητα πνευματικής ιδιοκτησίας μπορεί να προσδιοριστεί στο πλαίσιο των υφιστάμενων νόμων που παρέχουν περιορισμένη προστασία για τέτοιου είδους έργα.

«Ούτε η χρήση της Τ.Ν. ως βοηθητικού εργαλείου, ούτε η ενσωμάτωση περιεχομένου που παράγεται από Τ.Ν. σε ένα ευρύτερο έργο με δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας, επηρεάζει τη διαθεσιμότητα της προστασίας των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας για το έργο στο σύνολό του», αναφέρει η έκθεση. «Ωστόσο, οι δυνατότητες των τελευταίων γενεσιουργών τεχνολογιών Τ.Ν. εγείρουν προκλητικά ερωτήματα σχετικά με τη φύση και το εύρος της ανθρώπινης δημιουργίας».

Οι ομοσπονδιακές αρχές σημείωσαν ότι μπορεί να υπάρχει ένα εύρος συνεργασίας ανθρώπου-Τ.Ν. κατά τη δημιουργία ενός έργου τέχνης και το πώς το Γραφείο Πνευματικών Δικαιωμάτων θα αποφασίζει κατά περίπτωση.

«Όταν η Τ.Ν. απλώς βοηθά τον δημιουργό στη δημιουργική διαδικασία, η χρήση της δεν μεταβάλλει τη δυνατότητα πνευματικής ιδιοκτησίας του προϊόντος. Στο άλλο άκρο, εάν το περιεχόμενο παράγεται εξ ολοκλήρου από Τ.Ν., δεν μπορεί να προστατευθεί από τα πνευματικά δικαιώματα», ανέφεραν. «Μεταξύ αυτών των ορίων, διάφορες μορφές και συνδυασμοί ανθρώπινης συμβολής μπορούν να συμμετέχουν στην παραγωγή αποτελεσμάτων μέσω Τ.Ν.».
Για να γίνει κατανοητή η άποψή του, το Γραφείο Πνευματικών Δικαιωμάτων περιέγραψε πώς το σύστημα Gemini της Google παρήγαγε μια εικόνα μιας γάτας που καπνίζει πίπα και διαβάζει μια εφημερίδα, η οποία αγνοούσε μέρος των οδηγιών μέσω κειμένου, ενώ πρόσθεσε στοιχεία όπως ένα «αταίριαστο ανθρώπινο χέρι».

 

Παράδειγμα στην έκθεση του Γραφείου Πνευματικής Ιδιοκτησίας των ΗΠΑ
σχετικά με τα πνευματικά δικαιώματα και την τεχνητή νοημοσύνη
που δείχνει το χάσμα μεταξύ μιας εντολής κειμένου και μιας εικόνας
που δημιουργείται από τεχνητή νοημοσύνη.
Φωτογραφία: Γραφείο Πνευματικών Δικαιωμάτων των ΗΠΑ.

Αλλά μια ενδιαφέρουσα πτυχή της έκθεσης είναι ότι οι ομοσπονδιακές αρχές καθόρισαν ότι οι ίδιες οι υποδείξεις, αν είναι επαρκώς δημιουργικές, μπορούν να είναι πνευματικά κατοχυρώσιμες, ακόμη και αν οι περισσότεροι παρατηρητές συμφώνησαν ότι η εισαγωγή απλών υποδείξεων δεν επαρκεί για να τους καταστήσει δημιουργούς της παραγωγής που παράγει η Τ.Ν.
Και οι καλλιτέχνες θα μπορούσαν να κερδίσουν μερική προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων για το έργο τους, αν τροφοδοτήσουν κάτι που έχουν σχεδιάσει οι ίδιοι σε ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης για προσαρμογή. Σε ένα παράδειγμα, ένας καλλιτέχνης ζωγράφισε το περίγραμμα ενός μέρους ενός ανθρώπινου προσώπου με λουλούδια να φυτρώνουν από αυτό και το εισήγαγε σε ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης με μια εντολή που το καθοδηγούσε να δημιουργήσει μια φωτορεαλιστική εικόνα με κινηματογραφικό φωτισμό μιας νεαρής γυναίκας σάιμποργκ με τριαντάφυλλα να φυτρώνουν από το κεφάλι της.

«Ακόμη και αν το Κογκρέσο εξέταζε το ενδεχόμενο να αντιμετωπίσει το ζήτημα αυτό μέσω νομοθεσίας, θα ήταν δύσκολο να επιτευχθεί μεγαλύτερη σαφήνεια. Επειδή η εξέταση της δυνατότητας πνευματικής ιδιοκτησίας απαιτεί την ανάλυση κάθε έργου και του πλαισίου δημιουργίας του, η νομοθετική γλώσσα θα ήταν περιορισμένη στην ικανότητά της να παρέχει πιο σαφείς οριοθετήσεις», αναφέρει η έκθεση. «Αν και μέχρι οι μελλοντικές εξελίξεις να εγείρουν νέα προβλήματα, το Γραφείο δεν συνιστά αλλαγή της νομοθεσίας».

Το Γραφείο Πνευματικών Δικαιωμάτων ολοκλήρωσε την έκθεση ενθαρρύνοντας τους νομοθέτες να μην αλλάξουν τους νόμους που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη και την πνευματική ιδιοκτησία.

 πηγή: artnet

 

 

Μην πυροβολείτε τον πιανίστα!

Στο ερώτημα αν καλύπτεται από πνευματικά δικαιώματα μια εικαστική δημιουργία που έχει προέλθει από ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης (Τ.Ν.) κατόπιν μεσολάβησης μόνο γραπτών εντολών, θεωρώ πως η απάντηση πρέπει να είναι καταφατική, εφ' όσον όμως θεωρηθεί δημιουργός και(;) η μηχανή Τ.Ν. Αν ταυτόχρονα δε, έχουμε εξουσιοδοτήσει μια μηχανή Τ.Ν. παραγωγής κειμένου να παραμετροποιεί και τροφοδοτεί συνεχώς με εντολές τη μηχανή παραγωγής εικόνων, τότε πρέπει και αυτή να λάβει τα εύσημα.
Για τον λόγο ότι, ο μηχανισμός που εξελίσσει αυτή την παραγωγική πρακτική, βασίζεται απλώς σε μια συνεχή ανατροφοδότηση δεδομένων για να εξασφαλίσει την άμεση διασταυρούμενη γονιμοποίηση των κειμενικών υποδείξεων και για να ανταποκριθεί στις νέες παραμέτρους της υλικότητας του τεχνουργήματος. Ούτως ειπείν, μεταξύ του κειμένου και του συστήματος Τ.Ν. έχει διαγραφεί η ανθρώπινη παρουσία. Σαν να έχουμε πυροβολήσει μεν τον πιανίστα, αλλά ο αντικαταστάτης του -εν προκειμένω ένα μηχανικό πιάνο, όσο ξετυλίγεται ο κύλινδρος με τις εντολές, εξακολουθεί να αναπαράγει μουσική. Η δημιουργία δι' αντιπροσώπου.

Χρησιμοποιώντας ένα εξελιγμένο πρόγραμμα υπολογιστή τεχνητής νοημοσύνης ένα έργο τέχνης αναδύεται, τελικά, σχεδόν ανέγγιχτο (με την ευρεία έννοια) από τον δημιουργό του. Στην αρχή ήταν οι μηχανές, αρχής γενομένης από τη Βιομηχανική Επανάσταση, που σφετερίστηκαν τη χειρωνακτική παρέμβαση στην κατασκευή των πραγμάτων. Μέχρι τα μέσα του εικοστού αιώνα, τα ρομπότ - απίστευτα επιδέξια μηχανικά «χέρια» και «βραχίονες» - είχαν μετατραπεί σε εξάρτημα της γραμμής συναρμολόγησης. Η όλη διαδικασία διέπεται από την τεχνολογία των υπολογιστών. Βρισκόμαστε στο κατώφλι της επιστροφής σε μια τέχνη «φτιαγμένη χωρίς χέρια», ένα φαινόμενο γνωστό από την αρχαιότητα ως «αχειροποίητο». Πρόκειται για μια μεσαιωνική ελληνική λέξη που ορίζει διάφορες κατηγορίες εικόνων ή σημείων που εμφανίζονται χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση.
 

Τα συστήματα παραγωγής εικόνων Τ.Ν. φοβάμαι πως μετατοπίζονται από την γενεσιουργό αιτία, εστιάζοντας στις αισθητικές συμπεριφορές για την επίτευξη ψευδαισθητικών αποτελεσμάτων, στην αναπαράσταση της ομορφιάς και στη σχετική αξία της μορφής και του χρώματος.
Θεωρώ λοιπόν, πως θα πρέπει πάντα να είμαστε προσεκτικοί απέναντι σε μια ιστορία που μετατρέπει το αντικείμενο σε καθρέφτη των δικών της «ορθολογικών» διαδικασιών, που θεωρεί τον «τρόπο γνώσης» της ταυτόσημο με το προς γνώση πράγμα και που δεν συμμετέχει ποτέ στον πρωταρχικό πυρήνα της ιδέας του έργου. (Κ.Λ.)

(το παρόν αποτελεί απόσπασμα εκτενέστερου άρθρου)

 

 

 επιμέλεια-κείμενο: Κάππα Λάμδα
© periopton

Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ' οιονδήποτε τρόπο χρήση/αναπαραγωγή/ιδιοποίηση
του παρόντος άρθρου (ολόκληρου ή αποσπασμάτων)