4' διάβασμα
Το βιβλίο «Γκίλμπερτ & Τζορτζ και οι κομμουνιστές», η πολυαναμενόμενη συνέχεια του «ο Μπέικον στη Μόσχα», παρουσιάζει την επόμενη απίθανη διαπολιτισμική αποστολή του τολμηρού εμπόρου τέχνης Τζέιμς Μπερτς: να εισάγει το πιο ανατρεπτικό ζευγάρι της βρετανικής τέχνης όχι μόνο στα ισχνά απομεινάρια της Σοβιετικής Ρωσίας, αλλά και στα στεγανά σύνορα της Μαοϊκής Κίνας, η οποία βρίσκεται καθ' οδόν προς την ανάδειξή της σε παγκόσμια υπερδύναμη.
Στο «Γκίλμπερτ & Τζορτζ και οι κομμουνιστές» ο Μπερτς ακολουθεί την επιτυχημένη συνταγή του -ένας συνδυασμός ταξιδιωτικής αναφοράς, ιστορίας της τέχνης και αναρχικού χιούμορ- με την ιστορία δύο καλλιτεχνών που τουλάχιστον πήγαν ανατολικά (αφού παρά τον παραπλανητικό τίτλο του πρώτου βιβλίου, ο ηλικιωμένος και άρρωστος Μπέικον δεν ταξίδεψε στη Μόσχα, ακόμη κι αν πήγαν οι πίνακές του), πρώτα στη Μόσχα το 1990 και μετά στο Πεκίνο και τη Σαγκάη.
 |
| Οι καλλιτέχνες φωτογραφημένοι στη Μόσχα από τον Ντάνιελ Φάρσον |
Ο ιταλικής καταγωγής Γκίλμπερτ Πρους και ο Τζορτζ Πάσμορ από το Πλίμουθ, γνωρίστηκαν στο St Martin's School of Art στο Λονδίνο στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και γρήγορα αυτοσυστήθηκαν ως «Γκίλμπερτ και Τζορτζ». Μέχρι σήμερα, ο αυτοπροσδιορισμός τους ως «ζωντανά γλυπτά» περιλαμβάνει το να ντύνονται όμοια (κατά προτίμηση τουίντ κοστούμια), να ολοκληρώνουν ή να επαναλαμβάνουν ο ένας τις προτάσεις του άλλου και να ζουν μαζί σε ένα σπίτι του 18ου αιώνα στο ανατολικό Λονδίνο.
Το έργο, «The Singing Sculpture», το οποίο παρουσίασαν για πρώτη φορά στο St Martin's και λίγο αργότερα στην Nigel Greenwood Gallery στο Chelsea, τους ώθησε σε μια διεθνή καριέρα στη σύγχρονη τέχνη που έχει διαρκέσει περισσότερο από μισό αιώνα, το είδος της καλλιτεχνικής μακροζωίας που λίγοι μπορούν να ονειρευτούν.
Παρά τις επιτελεστικές τους καταβολές, το μεγαλύτερο μέρος της τεράστιας παραγωγής τους (πάνω από 1.000 έργα τέχνης) είναι σε μεγάλο βαθμό φωτογραφικό. Οι πρώτες προσπάθειες ήταν εσωστρεφείς, σχεδόν κλειστοφοβικές στη φύση τους. Το Drinking Pieces, μια σειρά από το 1972, απεικονίζει τους δύο άνδρες σε διάφορα στάδια μελαγχολικής μέθης, υποτίθεται ότι γιορτάζουν την πώληση του πρώτου τους έργου τέχνης. Θολές και λοξές μονόχρωμες εικόνες αναρτώνται σε χορογραφημένο χάος, σε έναν πρόδρομο του αυστηρού συστήματος πλέγματος που θα γινόταν το σήμα κατατεθέν τους. Στη δεκαετία του 1980, ωστόσο, καθώς μεγάλωνε το κοινωνικό τους προφίλ, το έργο των Γκίλμπερτ και Τζορτζ έγινε πολύχρωμο και η θεματολογία του άσεμνη, παιδαριώδης, ακόμη και ακραία σκανδαλώδης. Έντονα χρωματιστά πέη κονταροχτυπιούνται στον αέρα στο «Coloured Cocks» (1983)- κουράδες πετούν στο διάστημα στο «Shitted» (1983)- και μια βροχή από ανδρικά σλιπ στο «Coming» (1983). Στο απωθητικό, είχαν βρει το αντικείμενό τους. «Η αντιπαράθεση μας κρατάει ζωντανούς», είπαν σε έναν δημοσιογράφο. Είχαν δίκιο.
 |
| © Γκίλμπερτ & Τζορτζ 'Coming', 1983 |
Το σύνθημά τους ήταν πάντα «Τέχνη για όλους», και φαινόταν ότι το εννοούσαν πραγματικά. Έτσι, το 1989, όταν ο γκαλερίστας Τζέιμς Μπερτς τους πρότεινε να τους οργανώσει μια έκθεση στο Κεντρικό Σπίτι των Καλλιτεχνών στη Μόσχα της σοβιετικής εποχής, δεν δίστασαν. Η μόνη τους απορία φαίνεται ότι ήταν να ρωτήσουν: «Είναι υπερβολικά κομμουνιστικό;»
Το άφθονο ποτό, τόσο στο Λονδίνο όσο και στη Μόσχα, κυριαρχεί- όλο το βιβλίο είναι διαποτισμένο από τη βότκα του χθες και από ένα Σόχο που έχει σχεδόν εξαφανιστεί. Από τότε, βέβαια, ο κόσμος έχει αλλάξει τόσο, ώστε να είναι αγνώριστος, και μαζί του και ο κόσμος της τέχνης. Οι Γκίλμπερτ & Τζορτζ, ωστόσο, παρέμειναν αποφασιστικά αναλλοίωτοι. Ισως η θητεία τους στη σχολή Καλών Τεχνών να τους απέτρεψε από το να γίνουν ένα κωμικό νούμερο. Πράγματι, παρά την τουίντ punk αστικότητα τους, υπάρχει κάτι από ¨πονηροί θείοι στο πανηγύρι" στη συμπεριφορά τους. Τα κουστούμια τους είναι ταυτόχρονα αυτά του ασήμαντου διευθυντή δημόσιου σχολείου - τρία κουμπιά, πάντα κλειστά, στυλό στην τσέπη του στήθους - και η κακοφτιαγμένη φορεσιά ενός σοβιετικού μηχανικού. Όμως, παρά την ομοιομορφία της εμφάνισης, οι ίδιοι και το έργο τους είναι και ήταν πάντα έντονα εξατομικευμένο, ακόμη και όταν κοιτάζει προς τα έξω, σπάνια μοιάζει συλλογικό ή δημόσιο.
Δημιουργούνται φοβερές κωμικές καταστάσεις από αυτούς τους δύο γκέι εννοιολογικούς καλλιτέχνες που περιπλανώνται στον πυρήνα της Σοβιετικής Ένωσης που καταρρέει σιγά σιγά. Φτάνουν στη Μόσχα με μια συνοδεία που περιλαμβάνει τον οικονόμο τους και τον αλκοολικό συγγραφέα Ντάνιελ Φάρσον. Κάθε βράδυ, ένας φροντιστής της KGB τους μεθάει όλους με βότκα- εν τω μεταξύ, οι επιμελητές του Κεντρικού Σπιτιού Καλλιτεχνών αργούν οικτρά να μαζέψουν την προηγούμενη έκθεση με γραμματόσημα του Λένιν. Σε μια συνέντευξη Τύπου, ο Τζορτζ λέει στους έκπληκτους δημοσιογράφους ότι ανυπομονεί να δει τη συλλογή βασιλικών δονητών του Κρεμλίνου. Και, στο παρασκήνιο, ο Γκορμπατσόφ αντιμετωπίζει αναταραχές από όλες τις πλευρές∙ είναι μια περιγραφή από πρώτο χέρι, ακριβώς την ώρα που ένας παγκόσμιος γίγαντας πεθαίνει.
 |
| οι Γκίλμπερτ & Τζορτζ με τον Σεργκέι Κλοκόφ Μόσχα, 1989 © Vladimir Zamkov φωτογραφία από το βιβλίο |
Ο συγγραφέας είναι ιδιαίτερα αστείος στην ανάλυση της κρατικής εξουσίας, τόσο της ρωσικής όσο και της βρετανικής. Η σοβιετική γραφειοκρατία που μοιάζει με ομίχλη είναι απροσπέλαστη, αλλά δεν είναι τίποτα σε σύγκριση με τη μακιαβελική παρέμβαση του Βρετανικού Συμβουλίου, του οργανισμού της δημόσιας διοίκησης που έχει οριστεί να προωθεί τον βρετανικό πολιτισμό στο εξωτερικό. Και όμως, παρά τις αντιξοότητες, η έκθεση εγκαινιάζεται με μεγάλη επιτυχία το 1990.
Η έκθεση περιείχε πολλά από τα έργα που γι' αυτά είχαν κερδίσει το βραβείο Turner. Ίσως να είναι η τελευταία φορά που το έργο τους μπορεί να ειπωθεί ότι ήταν πραγματικά σχετικό.
Στο γεύμα στο Simpson's, κατά την προετοιμασία της έκθεσης, ο Σεργκέι Κοκλόφ (ένας «διαπιστευμένος πολιτιστικός διπλωμάτης») παραπονέθηκε στους Γκίλμπερτ & Τζορτζ ότι το πλοίο της Σοβιετικής Ένωσης θα βυθιζόταν σύντομα.
«Δεν πιστεύεις ότι θα επηρεάσει την έκθεση, έτσι Σεργκέι;» είπε ο Τζορτζ.
«Όχι, μιλούσα για μια μελλοντική πιθανότητα. Το πλοίο δεν βουλιάζει ακόμα».
«Παρόλα αυτά, καλύτερα να φάμε πουτίγκα» είπε ο Τζορτζ. «Νομίζω ότι θα πάρω την πιτσιλωτή* ».
Ο Μπερτς έγραψε μια τρυφερή αλλά αντικειμενική αναφορά για την εποχή που συνυπήρξε με τους Γκίλμπερτ και Τζορτζ. «Άρχισα να αναρωτιέμαι αν το παράξενο αμοιβαία εξαρτώμενο και υποστηρικτικό κουκούλι τους παγίδευε επίσης σε έναν σολιψιστικό κόσμο», σημειώνει σε αυτό το διασκεδαστικό πορτρέτο ενός ζευγαριού ανερμήνευτων παγωνιών.
* στα αγγλικά spotted dick: πουτίγκα με σταφίδες αλλά και λογοπαίγνιο με το dick -στην αργκό τσουτσούνι
 |
| Γκίλμπερτ & Τζορτζ και οι κομμουνιστές, από τον Τζέιμς Μπερτς, εκδόσεις Cheerio |
επιμέλεια-κείμενο: Κάππα Λάμδα
© periopton
Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας
η καθ' οιονδήποτε τρόπο χρήση/αναπαραγωγή/ιδιοποίηση
του παρόντος άρθρου (ολόκληρου ή αποσπασμάτων)
